Hamas zal de terugtrekking willen gebruiken bij de verkiezingen voor het Palestijnse parlement. Deze radicale islamitische organisatie is verantwoordelijk voor veel terreuraanslagen in Israël sinds de al-Aqsa-intifada in september 2000 uitbrak. Hamas bevindt zich als oppositiepartij buiten de Palestijnse Autoriteit, die de Palestijnse autonome gebieden officieel bestuurt, en erkent het bestaansrecht van Israël niet.

De verkiezingen zouden deze zomer plaatshebben, maar de leider van de Palestijnse Autoriteit, Mahmud Abbas, heeft ze uitgesteld. Dat is om de belangrijkste partij onder de Palestijnen, Fatah, meer kans te geven zich op de stembusstrijd voor te bereiden. Volgens Shikaki zullen de verkiezingen waarschijnlijk in januari worden gehouden.

In 2003 maakte de Israëlische premier Ariel Sharon zijn plan bekend zijn land los te maken van de Gazastrook. De Palestijnen zijn blij met deze ontwikkeling, aldus Shikaki. Daarvoor zijn twee redenen. De eerste is dat Israël in de Gazastrook terug zal gaan naar de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog van 1967. Voor Palestijnen wordt daarmee een belangrijke precedent geschapen: straks zal Israël volgens hen ook de hele Westelijke Jordaanoever ontruimen.

Ten tweede heeft Israël gezegd dat het alle nederzettingen in de Gazastrook wil evacueren. De Palestijnen hopen dat hetzelfde op de Westoever zal gebeuren.

Volgens Shikaki’s onderzoek is tweederde deel van de Palestijnen op zowel de Westelijke Jordaanoever als in de Gazastrook van mening dat er na het vertrek van de Israëliërs uit Gaza geen geweld vanuit dit gebied tegen Israël gebruikt mag worden. Maar dat wil niet zeggen dat het ook op de Westelijke Jordaanoever rustig blijft.

„Het is essentieel wat er gebeurt met de joodse nederzettingen. De meest voorkomende verwachting vandaag onder de Palestijnen is dat de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever zullen uitbreiden. Het idee is dat de mensen in Gaza verlichting zullen beleven, maar dat dat ten koste gaat van hen die op de Westelijke Jordaanoever wonen.

Er is volgens hem kans op geweld op de Westelijke Jordaanoever als Israël een grootscheepse poging onderneemt de nederzettingen uit te breiden, verder werkt aan het veiligheidshek of als blijkt dat Abbas de verkiezingen voor het parlement definitief uitstelt. De meeste Palestijnen die geloven dat Israël de nederzettingen zal uitbreiden, zijn er tegen dat de Palestijnse Autoriteit de militante Palestijnse organisaties ontwapent. De meerderheid van de Palestijnen die geloven dat Israël de groei van de joodse woonplaatsen op de Westelijke Jordaanoever wel zal bevriezen, zijn voor inbeslagname van de wapens.

Al juichen de Palestijnen de evacuatie toe, ze betreuren het dat deze eenzijdig is. Ze zouden liever zien dat Israël en de Palestijnse Autoriteit een akkoord bereiken over de uittocht. Ze geloven namelijk dat bepaalde wensen alleen vervuld kunnen worden als beide partijen overleg met elkaar voeren.

Boven aan het verlanglijstje staat de vrijlating van Palestijnse gevangenen. Ook hechten de inwoners van Gaza veel belang aan de mogelijkheid in Israël te werken. Verder zouden ze graag zien dat er een vrije verbinding komt tussen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, dat de terugtrekking uit de Gazastrook volledig is en dat de luchthaven daar weer zal gaan functioneren.

Als het Abbas zal lukken deze verlangens te vervullen bij het overleg met Israël, is dat winst voor zijn Fatah-partij. Het is niet uitgesloten dat de onderhandelingen resultaten opleveren: Sharon noemt het weliswaar een eenzijdige terugtrekking, maar hij en Abbas werden het vorige week eens over samenwerking.

Israël eist dat de Palestijnse Autoriteit haar veiligheidsdiensten gebruikt om de organisaties te ontmantelen die in de afgelopen jaren verantwoordelijk waren voor de aanslagen op Israëliërs. Maar slechts eenderde deel van de ongeveer 55.000 manschappen in de veiligheidsdiensten beschikt over wapens. „De rest heeft alleen maar stokken”, aldus Shikaki. „Ze hebben geen capaciteit om wapens, granaten of explosieven te maken. Er is sprake van een grootschalige demoralisatie bij de veiligheidsdiensten. Deze is een gevolg van het gebrek aan rechtsorde en gebrek aan steun van de gerechtshoven en van het politieke leiderschap. De andere organisaties hebben het gevoel dat wat zij doen volledig door het publiek gesteund wordt. Ze geloven ook dat het publiek hen zal steunen als het tot een gewapende confrontatie met de Palestijnse Autoriteit komt.”

De steun voor Hamas mag dan groot zijn, de Palestijnen willen geen islamitische staat op de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Wat ze wel willen, is een liberale democratie. Het Israëlische politieke systeem wordt gezien als een groot voorbeeld, gevolgd door de VS en Frankrijk. „Bijna 90 procent van de Palestijnen steunt politieke waarden zoals democratie. Als het gaat om sociale waarden zoals gelijke rechten voor vrouwen en minderheden, vooral religieuze, kom je op 55 tot 65 procent. De meerderheid steunt liberale democratische waarden. De Palestijnen demoniseren Israël niet, ondanks wat ze zien en ondanks de bezetting.”