Tegenvaller voor Stoiber
De Duitse christen-democraten konden hun geluk niet op na de verkiezingsoverwinning in de deelstaat Saksen-Anhalt. Een donkere wolk trok deze week echter voor de zon toen de naam van Edmund Stoiber, premier van Beieren en kandidaat van de christen-democraten voor het kanselierschap, viel in verband met de illegale partijgiften.
De bondsdagcommissie die onderzoek doet naar de illegale giften die de CDU in de jaren tachtig en negentig zou hebben ontvangen, trok nauwelijks meer de aandacht. Het was veel eerder de sociaal-democratische SPD die zich de laatste tijd ongemakkelijk voelde, met alle belangstelling van de media toen twee maanden geleden aan het licht kwam dat de partij in Keulen corrupt bleek te zijn en dus geen haar beter dan de besmette CDU.
Maar van het ene op het andere moment werden dinsdag de schijnwerpers weer op de christen-democraten gericht. Alleen met dit verschil, dat het nu de zusterpartij van de CDU betreft: de Beierse CSU van Edmund Stoiber. Een delegatie van de bondsdagcommissie was naar de Canadese stad Toronto gereisd om daar de gevluchte wapenhandelaar Schreiber te horen. Schreiber verklaarde dinsdag tegenover de delegatie dat hij in de jaren tachtig de CSU 5 miljoen mark illegaal had toegestopt via een rekening in Zwitserland. De huidige Beierse minister-president Stoiber moet, aldus Schreiber, daarvan hebben geweten.
Kon Schreiber bewijzen overhandigen? Dat kon hij niet. „Die heb je niet met dit soort zaken. Ik heb ook nooit beweerd dat er met dit werk bewijzen zijn. In deze business heb je geen kwitanties.”
Waren er dan geen getuigen? Schreiber: „Die zijn inmiddels overleden.”
Dat klonk allemaal niet sterk. Daar komt bij dat Schreiber geen onkreukbare reputatie bezit. Niet voor niets heeft de wapenhandelaar de benen naar Canada genomen. In Duitsland loopt een arrestatiebevel tegen hem, onder andere wegens belastingontduiking.
Desondanks komen de beschuldigingen tegen Stoiber de CSU in de verkiezingstijd allesbehalve gelegen. De Duitse bevolking kiest op 22 september een nieuwe Bondsdag. Dan zijn dergelijke geruchten altijd vervelend. Ze laten immers altijd een spoor na. De partij wees de beschuldigingen van de hand als laster. CSU-secretaris-generaal Goppel verklaarde dat Schreiber de laatste jaren steeds „van alles en nog wat heeft beweerd, maar niets heeft kunnen bewijzen.”
Voor de regeringspartij SPD van bondskanselier Gerhard Schröder is de uitspraak van Schreiber een welkom geschenk. De SPD verloor vorige maand de deelstaatverkiezingen in Saksen-Anhalt. Daarbij komt dat de Duitse economie nog altijd niet uit het dal klimt en de werkloosheid hoog blijft.
Heeft Schröder vier jaar geleden niet gezegd dat hij het alleen verdient te worden herkozen als hij de werkloosheid duidelijk omlaagbrengt? Daarbij noemde hij een getal van 3,5 miljoen. Inmiddels zijn het er ruim 4,3 miljoen. Dat vergeet de kiezer niet - en anders worden ze er wel aan herinnerd.
Economisch heeft Schröder duidelijk de wind tegen. Daar kan de Duitse bondskanselier op zich weinig aan doen, want de malaise is wereldwijd. Wat de kiezer Schröder kwalijk neemt, is dat hij zich daarbij passief opstelt. De Duitse economie moet worden hervormd. Die pijnlijke operatie -want er moet vooral in de welvaartsstaat worden gesneden- had Schröder tot na de verkiezingen willen uitstellen.
Een jaar geleden leek er nog geen vuiltje aan de lucht voor de sociaal-democraten. De christen-democraten waren door het schandaal rond de illegale partijgiften voortdurend bezig met het likken van hun wonden. Aan het voeren van krachtige oppositie kwamen ze niet toe. Inmiddels hebben de christen-democraten de interne geschillen bijgelegd en hebben ze met Stoiber een kandidaat die tegelijk premier is van het welvarende Beieren.
De christen-democraten blaken na Saksen-Anhalt van zelfvertrouwen. In opiniepeilingen scoren Stoiber en zijn christen-democraten iedere week hoger en liggen ze momenteel zelfs voor op de sociaal-democraten.
Afgelopen maandag nog kondigde Stoiber aan dat als hij de verkiezingen wint, er een speciale minister voor Arbeid zal komen, die zich intensief zal bemoeien met de opbouw van het desolate Oost-Duitsland. Stoiber heeft voor deze post niemand minder in gedachten dan de vroegere minister-president Späth van Baden-Württemberg. Späth moest begin jaren negentig na een conflict met Helmut Kohl het veld ruimen. Hij geldt als een van de grootste economen bij de CDU. Het idee van Stoiber werd dan ook uiterst positief ontvangen in het land.
Iedereen was ook zeer te spreken over andere benoemingen in zijn schaduwkabinet. Zo heeft Stoiber plaatsen ingeruimd voor onder anderen Angela Merkel en Wolfgang Schäuble.
Een dag later kwam de uitspraak van wapenhandelaar Schreiber. Een geschenk zogezegd voor de SPD, maar wel een dat van henzelf komt. De bondsdagcommissie die zich met het schandaal rond de partijgiften bezighoudt, bestaat vooral uit SPD’ers. Zij hebben een paar maanden voor de verkiezingen er alle belang bij dat de belangrijkste tegenstander in een kwaad daglicht wordt gesteld.
Voor Schröder blijft er weinig over dan de man te spelen - en dat is wat nu gebeurt. Maandagavond zei hij bijvoorbeeld dat de christen-democraten mede schuldig zijn aan de ruk naar extreem rechts in Europa.
Het is de vraag of Schröder met schelden en schimpscheuten de verkiezingen kan winnen. Wie met modder gooit, bevuilt in de regel ook zichzelf.