Op de avond van 19 september 1970 werd de journalist Mauro De Mauro voor het laatst gezien. Hij had in een bar in de buurt van zijn huis in Palermo 2 ons gemalen koffie, twee pakjes sigaretten en een fles whisky gekocht. Zijn dochter zag vanuit het raam dat hij staande werd gehouden door drie mannen. Daarna stapten ze bij hem in de auto. De wagen werd de volgende dag teruggevonden, maar van De Mauro ontbrak elk spoor.

Omgebracht door de maffia, heette het direct. Maar door wie precies en waarom, bleef de grote vraag. Maar vorige week, 35 jaar na dato, kon het dossier-De Mauro eindelijk worden gesloten. De rechters in Palermo konden op basis van een paar getuigen -maffiosi die met justitie meewerken- een reconstructie maken.

De Mauro werkte voor de communistische avondkrant L’ora (De Tijd), en was de eerste journalist die onderzoek deed naar de maffia. Zonder zijn collega’s of de hoofdredacteur in te lichten, was hij op het spoor gekomen van een op handen zijnde coup. De poging tot staatsgreep zou inderdaad plaatsvinden en wel in december 1970, toen een groep van ex-parachutisten en nota bene boswachters onder leiding van de neofascistische generaal Junio Valerio Borghese het ministerie van Binnenlandse Zaken bezette.

De actie was zo klungelig opgezet dat de autoriteiten er zonder moeite en bloedvergieten een einde aan konden maken. Het geheel stelde dusdanig weinig voor dat de pers er pas een jaar later lucht van kreeg. Hoe dan ook kon de generaal in de plannen van de coupplegers rekenen op de steun van de maffia in Sicilië, die op het eiland de gebouwen van de staatsomroep en justitie zou bezetten.

Juist op het moment dat De Mauro met deze informatie naar buiten wilde komen, werd hij bij zijn woning opgewacht door drie zogenaamde ”picciotti”, maffioos voetvolk dat het smerige werk opknapt. De Mauro werd naar een woning gereden, hardhandig ondervraagd om er achter te komen wat hij wist en vervolgens omgebracht. Zijn lichaam werd waarschijnlijk onder de bedding van een droge rivier gestopt, waar later gebouwen werden gezet.

Waar de stoffelijke resten zich precies bevinden, kan niemand zeggen, want de drie ”picciotti” kwamen tijdens de maffiaoorlog in de jaren ’80 om het leven. Hetzelfde gold voor twee van de drie opdrachtgevers van de moord.

De enige die meer weet, is Toto Riina, de derde opdrachtgever. Maar die houdt zijn kaken stijf op elkaar. Riina zou later uitgroeien tot de absoluut alleenheerser van de maffia. In 1993 werd hij gearresteerd. Sindsdien zit hij een levenslange gevangenisstraf uit wegens betrokkenheid bij tientallen moorden. Daar kan er nu een bij worden opgeteld.

De moord op De Mauro wordt overigens beschouwd als de eerste ”excellente maffiamoord”, zoals het heet als een bekend persoon wordt vermoord. Daarna volgde onder andere de moord op de maffiabestrijders Della Chiesa, Falcone en Borsellino. Die moorden waren eerder al ontrafeld. De betreffende personen waren politiek aan hun lot overgelaten en werden zo gemakkelijk slachtoffer van de georganiseerde misdaad.

Bij de zaak-De Mauro blijkt onder meer dat de toenmalige onderzoeksrechter niet al te zeer zijn best deed, „omdat iemand op het ministerie in Rome niet wil dat de zaak tot op de bodem wordt uitgezocht”, zoals blijkt uit de transcriptie van een telefoongesprek.

Veel andere geheimzinnige moorden en aanslagen, gepleegd door linkse en rechtse politieke groeperingen of de maffia, blijven nog steeds onopgelost. Zo is het nog altijd onduidelijk wie er achter het neerstorten van een lijnvliegtuig bij het eiland Ustica (1980, 81 doden), de bomaanslag op het station van Bologna (1980, 85 slachtoffers) en de moord op de politicus Aldo Moro (1978) zit. Gezien de trage rechtsgang, de matige medewerking van en het hoge sterftecijfer onder betrokkenen kan het wel jaren duren voordat de waarheid boven water komt - als het al ooit zover komt.