Het favoriete Fortuyn-boek van Herben is niet diens recente publicatie ”De puinhopen van acht jaar paars”, maar ”De verweesde samenleving” (1995). Bij de overwinningsspeech woensdagavond citeerde hij omstandig een passage waarin Fortuyn beargumenteert dat Nederland een „goede herder” mist.

Ondanks meningsverschillen over de toekomst van het leger stal Fortuyn het hart van de actieve vrijmetselaar Herben. „Pim is een man met een hart van goud.” Hoe Herben het gedachtegoed van Fortuyn in de Tweede Kamer zal uitdragen, staat nog te bezien, maar in een artikel over vrijmetselarij schreef Herben: „Een vrijmetselaar zal niet betweterig optreden, maar zijn mening vergelijken met die van een ander. De vrijmetselaar is geen wereldvreemde wereldverbeteraar.”

Na het geruchtmakende interview met de Volkskrant waarin Fortuyn het functioneren van artikel 1 van de Grondwet (verbod op discriminatie) ter discussie stelde, verdween Fortuyn uit Leefbaar Nederland. Herben volgde Fortuyn, waarna het ministerie van Defensie hem vakantieverlof verleende. Nu Herben de Tweede Kamer in stapt, geeft hij zijn functie bij Defensie definitief op.

De afgelopen maanden steeg Herbens ster snel. Hij werd Fortuyns woordvoerder en schaduw. Vorige week stond hij naast premier Kok op het gras van het Catshuis.

Herbens eerste reactie kort na de moord was geëmotioneerd. De aanslag op Fortuyn was volgens hem het gevolg van een haatcampagne van links, waarbij de PvdA voorop had gelopen. Ook de pers zou Fortuyn structureel in een kwaad daglicht hebben gesteld. Later vergaloppeerde Herben zich niet meer aan dit soort beschuldigingen. Samen met Kok riep hij op tot kalmte en waardigheid. „Pim was een man van het vrije woord. Hij verafschuwde geweld.”