„Waarom zouden de Polen niet het recht hebben om zich uit te spreken?", zei een Poolse europarlementariër in de commissie Constitutionele Zaken donderdag. Polen houdt waarschijnlijk 9 oktober een referendum.

Ook een Luxemburgse parlementslid voelt er niets voor om het geplande referendum in zijn land op 10 juli af te blazen. Tien EU-landen hebben tot dusver ingestemd met de tekst, twee hebben die afgewezen.

De europarlementariërs willen aan het einde van de stemmingen de balans opmaken. „In het uiterste geval moeten we dan een deel van de grondwet invoeren", zei onder anderen de Britse liberaal Duff. Enkelen denken aan de eerste twee hoofdstukken.

De meeste europarlementariërs kunnen amper begrijpen dat het ontwerp is afgestemd in Frankrijk en Nederland. Ze vinden dat regeringen en voorstanders de voordelen slecht hebben uitgelegd. „De Nederlandse regering dreigde kiezers dat zonder grondwet oorlog zou uitbreken. Ministers hebben verwezen naar concentratiekamp Auschwitz: Dat soort argumenten heeft veel mensen juist aangespoord om nee te stemmen", wist de Vlaming Bart Staes (Groenen).

De SGP-europarlementariër Belder bestreed dat. Het ‘nee’ is volgens hem gebaseerd op diepgaand debat over Europa, niet op nationaal onbehagen.

Belder, lid van de eurokritische fractie en tegen de grondwet, vindt het ontwerp nu dood: „Ik gun Polen graag een referendum. Maar het heeft totaal geen zin. Het zou politiek bedrog zijn. Na het Franse nee was het al afgelopen. Nieuwe onderhandelingen zijn nodig".

Europees Commissaris Wallström (Communicatie) zei dat er geen plan-B is als meerdere landen de grondwet afwijzen. „Wel denk ik aan een plan-D: een plan-Democratie: burgers meer betrekken bij de Brusselse politiek".