„Het ging over veel meer dan alleen de rechterlijke benoemingen en de filibuster; het gaat hier in feite om een poging van een groep gematigde senatoren om het gezag en de invloed van de Senaat te herstellen”, aldus politiek analist Thomas Mann van het Brookings Research Instituut in Washington. Traditiegetrouw is de stemming in het Huis van Afgevaardigden -vergelijkbaar met onze Tweede Kamer- volgens Mann partijdiger dan in de Senaat, die men kan vergelijken met onze Eerste Kamer. Samenwerking tussen senatoren van de twee grote partijen was in de Senaat tot voor enkele jaren een normaal verschijnsel.

„In de jaren negentig werd de Senaat echter steeds partijdiger. Dat begon onder Clinton en dat proces werd duidelijker onder zijn opvolger Bush. De Senaat werd niet alleen partijdiger, maar werd ook meer en meer het instrument van de zittende president. In dit geval dus van de Republikein Bush. Toen deze z’n kans schoon zag, wipte hij enkele jaren geleden senator Trent Lott als Republikeins fractievoorzitter toen deze struikelde over een racistische opmerking. Struikelpunt was voor Lott in werkelijkheid echter niet deze opmerking, maar het feit dat hij zich in de Senaat veel te onafhankelijk opstelde van het Witte Huis, van Bush dus”, aldus Mann.

Op aandringen van Bush werd de onervaren senator Bill Frist voorzitter van de Republikeinse fractie. Daarmee was de weg vrij voor meer invloed van het Witte Huis op de gang van zaken in de Senaat. De voorzitter van de meerderheidsfractie -die momenteel wordt gevormd door de Republikeinen- beslist namelijk over de agenda van dit college en bepaalt daarmee in grote mate wat in Washington politiek haalbaar is of niet. „Toen Frist aanstuurde op een confrontatie met de Democratische oppositie over de rechterlijke benoemingen en de filibuster, kwam het aanvalsplan in feite van het Witte Huis”, meent Mann.

De Senaat dus als verlengstuk van het Witte Huis. President Bush is niet de eerste Amerikaanse president die probeert om dit onafhankelijk gezinde college te temmen of te sturen. „De Democraat Lyndon Johnson was bekend om de harde methoden waarmee hij de Senaat naar zijn hand probeerde te zetten”, aldus Theodore Shaw, professor politicologie van de Columbia Universiteit in New York. Wat er eerder deze week in de Senaat gebeurde is volgens Shaw een demonstratie van verzet van een groep gematigde Republikeinse en Democratische senatoren tegen deze ontwikkeling.

„Deze groep wil duidelijk de onafhankelijkheid van de Senaat herstellen. Daartoe werd Bill Frist geconfronteerd met een compromis dat hij moest aanvaarden, omdat hij zonder deze groep gematigden te weinig medestanders in z’n fractie had om dit compromis naast zich neer te leggen”, meent professor Shaw. „Laat het overigens duidelijk zijn dat niet alleen de Republikeinen aanstuurden op een confrontatie. Ook onder de Democraten was een groep senatoren die erop uit was om dit conflict op een harde manier uit te vechten. Dat had het werk in de Senaat voor weken of misschien zelfs wel maanden kunnen lamleggen. Dat was een perspectief waar vooral het bedrijfsleven weinig in zag”, aldus Shaw.

Voorzitter John Engler van de National Association of Manufacturers -een van Amerika’s grootste werkgeversorganisaties- is het daar volledig mee eens. „President Bush beloofde bij het begin van zijn tweede ambtstermijn om iets te doen aan het financieringstekort, dat niet goed is voor onze economie. Hij lanceerde zijn campagne voor hervorming van ”social security” (vergelijkbaar met onze AOW - red.). Daar kwam tot nu toe niet veel van terecht. Hij maakte zich wel sterk voor de laatste zeven rechterlijke benoemingen van de meer dan 200 die al door de Senaat waren goedgekeurd. In de affaire van comapatiënte Terri Schiavo zette het Witte Huis zich energiek in en hetzelfde gebeurt nu bij de benoeming van de omstreden John Bolton tot Washingtons nieuwe VN-ambassadeur. Allemaal hoogst politieke zaken die afleiden van het werkelijk belangrijke politieke werk in Washington”, meent Engler.

Hij wijst erop dat de waardering voor het werk van het parlement volgens de laatste opiniepeiling van The Wall Street Journal en NBC-News gedaald is tot 33 procent. „Niet alleen het bedrijfsleven vindt blijkbaar dat Senaat en Huis van Afgevaardigden zich minder met ideologische kwesties moeten bezighouden die bepaalde pressiegroepen naar voren schuiven, maar meer met zaken zoals het algemene bedrijfsklimaat, de belastinghervorming die maar blijft liggen en de werkgelegenheid”, aldus Engler. Thomas Mann sluit zich daarbij aan. „Dat klopt en de groep gematigde senatoren die begin deze week het compromis over de filibuster en de rechterlijke benoemingen bereikte streeft duidelijk naar de-ideologisering van de Senaat, waar de partijdige animositeit volgens deze senatoren het effectief functioneren van deze Kamer in de weg staat.”