De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN, Louise Arbour, wil in Oezbekistan onderzoek doen naar de dood van mogelijk honderden betogers.

Oezbekistan staat onder zware druk om het geweld door een internationaal team te laten onderzoeken. Dergelijke oproepen werden al gedaan door de Europese Unie, Groot-Brittannië en de Verenigde Naties. Ook bondgenoot Washington riep op tot „transparantie” en „hervormingen.”

Het is de niet de eerste keer dat een autoritaire heerser de Canadese niet het land in wil laten. Toen Arbour in 1999 nog hoofdaanklaagster was van het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag, liet president Milosevic van Joegoslavië haar Kosovo niet in.

Honderden Oezbeekse troepen hebben donderdag de controle herwonnen over de oostelijke stad Kara-suu, waar opstandelingen eerder deze week het bestuur hadden verjaagd. Lokale islamitische leiders zijn inmiddels gearresteerd.

Oezbeekse douaneambtenaren waren donderdag voor het eerst weer te zien op een brug in de stad, die het Oezbeekse deel van de stad verbindt met het deel dat in Kirgizië ligt. Woedende menigtes joegen zondag de autoriteiten op de vlucht en staken gebouwen in de brand.

Volgens Kirgizische inwoners hebben militairen in de nacht van woensdag op donderdag de stad in handen genomen. Bachtijar Rachimov, die de islamitische oppositie in Kara-suu zou hebben geleid, en twee medestanders zijn opgepakt. Bij de arrestatie is geschoten, aldus de BBC.

De opstand in Kara-suu volgde op het oproer in de nabijgelegen stad Andijan. Daar zijn volgens de autoriteiten 169 mensen om het leven gekomen, terwijl de oppositiegroepen reppen van zeker 745 doden. Een vooraanstaande opposant sprak zelfs van 800 tot 1500 doden.

De 20.000 inwoners van Kara-suu kwamen volgens de BBC in opstand tegen de hoge werkloosheid en handelsbeperkingen. De bewoners mogen inmiddels al wel weer de grens oversteken naar de Kirgizische zijde, maar journalisten mogen de Oezbeekse stad niet binnen.

Bachtijar Rachimov zei eerder in een interview met de BBC dat de bewoners genoeg hadden van het al zestien jaren durend bewind van president Islam Karimov. Hij zei verder dat de bevolking een islamitisch bestuur in de regio wilde, maar ging hier niet dieper op in.

Het Amerikaanse leger heeft zijn activiteiten in Oezbekistan sinds het begin van het geweld in dat land teruggeschroefd. Dat heeft generaal John Abizaid donderdag gezegd.

Het Amerikaanse leger maakt ter ondersteuning van zijn operaties in Afghanistan gebruik van een Oezbeekse luchtmachtbasis. Dat het leger zijn activiteiten heeft teruggeschroefd moet volgens Abizaid niet worden gezien als een boodschap aan de Oezbeekse regering.