NEW YORK - Heftige anti-Amerikaanse protesten van moslims en zestien doden bij onlusten. Dat is het trieste resultaat van een publicatie in het Amerikaanse tijdschrift Newsweek. Het magazine meldde op 9 mei dat Amerikaanse bewakers van Guantanamo Bay voor de ogen van islamieten een koran door het toilet spoelden. Achteraf zegt de Newsweek-redactie: „Sorry, het lijkt erop dat we ernaast zaten.” Maar daarmee is de kous nog lang niet af.plattekst (u15,1,0(Vrijwel onmiddellijk na de publicatie van Newsweek verklaarde de Amerikaanse regering geen enkele aanwijzing te hebben voor de genoemde wanpraktijken in Guantanamo Bay in Cuba. Toen kort daarop de redactie van het magazine moest erkennen de beweringen onvoldoende te kunnen onderbouwen, liet de regering weten geen genoegen te nemen met excuses van de hoofdredactie. Het blad moet de moslims in de wereld duidelijk maken hoe dit heeft kunnen gebeuren. „De gevolgen zijn immens. Dat kun je niet afdoen met een eenvoudig ”sorry, het was een foutje””, verklaarde een woordvoerder van het Witte Huis.

De gevolgen waren inderdaad niet gering. In verschillende islamitische landen braken rellen uit, waarbij zestien doden vielen. En nog steeds bestaat er onder moslims grote twijfels. Was het Newsweek-artikel inderdaad loos alarm of is er wel degelijk iets mis?

Gisteren maakte de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch bekend dat het gemelde incident niet zomaar uit de lucht komt vallen. Er zijn volgens deze organisatie meer voorbeelden te noemen van slordige of oneerbiedige omgang met de koran door Amerikaanse militairen of bewakers.

In juni vorig jaar presenteerde het Center for Constitutional Rights een rapport van 115 pagina’s waarin drie ex-gevangenen uit Guantanamo Bay verklaarden dat Amerikaanse bewakers voor de ogen van moslims korans door het toilet spoelden. „Ze scheurden de koran in stukken en behandelden die als uitwerpselen terwijl wij moesten toekijken”,zegt ex-gevangene Asif Iqbal in dat rapport.

De advocate van een groep Koeweitse gevangenen in Guantanamo Bay, Kristine Huskey uit Washington, vertelde in januari op een persconferentie dat gevangenen hadden geklaagd over het kwetsende gedrag van bewakers. De cipiers bevuilden de koran en spoelden het boek vervolgens door de wc.

Dergelijke incidenten deden zich voor ondanks de aparte instructie die de Amerikaanse regering op 19 januari 2003 deed uitgaan met voorschriften voor het omgaan met de koran. Het memorandum geeft aan dat de koran alleen in handen genomen mag worden door Amerikaanse moslims nadat deze de handen hebben gewassen en schone handschoenen hebben aangedaan. Wanneer de koran wordt gepakt moet het boek eerst met de rechterhand worden vastgegrepen en daarna met de linker. Te allen tijde moet worden voorkomen dat het gewijde geschrift op de grond terechtkomt. Zelfs de militaire politie moet ervan afblijven tenzij de agent zelf moslim is. Wanneer het onontkoombaar is dat een niet-moslim het boek moet verplaatsen dan mag hij de koran niet aanraken maar moet het in een doek verpakken en zo meenemen.

Een woordvoerder van het Pentagon gaf bij de uitgifte van de voorschriften toe dat voor geen enkele ander godsdienstig boek zo nauwkeurig de regels waren omschreven. „De koran moet worden behandeld als uiterst kwetsbaar voorwerp.”

Islamoloog prof. dr. John Esposito van de universiteit van Georgetown verbaast zich niet over de „mateloze prudentie” die de bewaking in acht dient te nemen als het om de koran gaat. „Voor de moslims is de koran werkelijk nog een heilig boek, het levende woord van Allah. Zij geloven dat hun god aanwezig is in de koran, dat hij er door spreekt. Spotten met de koran is dus spotten met Allah. Dat verklaart de heftigheid van hun reactie.”

Dat de meeste Amerikanen dit niet kunnen plaatsen, heeft volgens Esposito twee redenen. In de eerste plaats ontbreekt het hen aan voldoende kennis van de islam. „Het is toch onbegrijpelijk dat op middelbare scholen en in de opleiding van militairen nauwelijks aandacht wordt besteed aan deze godsdienst. Dat is een groot manco.”

Een tweede reden is volgens de islamoloog dat Amerikanen denken dat moslims de koran net zo waarderen als christenen in de VS de Bijbel. „Veel kerkmensen noemen de Bijbel een inspirerend boek, waarin woorden van God te vinden zijn. Maar ze zien de Bijbel niet als het heilige Woord van God. Amerikanen maken zich eerder druk om het verbranden van hun vlag dan om het verbranden van de Bijbel. Dat is de armoede van onze christenheid.”

Daniel Pipes, directeur van het Midden-Oosten Forum, noemt de heftig reacties van moslims op de berichten over schending van de koran „typerend” voor de islam. „Zelf veroorloven ze zich om kerken in Indonesië in brand te steken, thorarollen te verbranden. Maar steek geen vinger uit naar een heilig voorwerp of boek van de moslims. Dan komt de hele islamitische wereld in het geweer.”

Prof. dr. Marvin Olasky, hoogleraar christelijke journalistiek in de Texaanse stad Austin, geeft Pipes zonder meer gelijk. „Moslims meten met twee maten. Maar dat geeft onze soldaten en bewakers niet het recht om respectloos met de koran om te gaan. Juist een land dat christelijke wortels heeft, moet tonen de medemens in zijn waarde te willen laten. Dan treed je godsdienstige gevoelens niet met voeten. Dwalingen moeten op geestelijke wijze bestreden worden. Ik kan niet zien welk doel het vertrappen van de koran heeft. Geen ondervrager zal toch geloven dat een moslimterrorist dan eerder gaat praten. Dat te veronderstellen is wel heel kortzichtig.”