Howard stapte op nadat zijn partij in de parlementsverkiezingen donderdag werd verslagen door de regeringspartij Labour. Wanneer de partij heeft besloten tot de verkiezing van een nieuwe partijleider vertrekt Howard. „Omdat ik niet in een volgende verkiezing kan strijden als partijleider, geloof ik dat het beter is eerder vroeger dan later te vertrekken, zodat de partij iemand kan kiezen die het wel kan”, zei Howard vrijdag tegen aanhangers.

De nu 63-jarige Howard trad anderhalf jaar geleden aan met de uitdrukkelijke opdracht de eenheid in de verbrokkelde partij te herstellen. De Conservatieven slaagden er donderdag echter niet in de macht weer te grijpen, hoewel het aantal Lagerhuiszetels groeide van 160 naar zeker 197. Labour bezit met zeker 353 zetels echter nog altijd een absolute meerderheid.

Howard probeert met zijn stap te voorkomen dat de partij opnieuw ernstig verdeeld raakt. Door de Tories de tijd te geven zich te beraden over de verkiezing van een opvolger, hoopt hij de taferelen van na de vorige verkiezingen te voorkomen.

In 2001 wonnen de Conservatieven slechts één zetel en stapte partijleider William Hague onmiddellijk op. Het duurde vervolgens ruim twee jaar voordat de Conservatieven zich herenigden achter Howard.

Het is onduidelijk wie Howard als partijleider zou moeten gaan opvolgen. David Davis zou volgens Britse media de beste kaarten hebben. Hij is woordvoerder op het gebied van binnenlandse zaken van de Conservatieven. Davis poogde in 2001 vergeefs partijleider te worden. Hij was wel korte tijd partijsecretaris.

Drie andere kanshebbers zijn vice-partijvoorzitter Liam Fox, parlementslid en een van de partijideologen David Cameron en Malcolm Rifkind, een door de wol geverfde politicus die eerder verscheidene ministersposten bekleedde.