Slechts vijftig gezinnen op de Westelijke Jordaanoever en tien in de Gazastrook hebben de formulieren ondertekend die de compensatie regelen. Vijftig andere gezinnen in de Gazastrook spreken met de autoriteiten over verhuizing naar een mosjav, een coöperatieve nederzetting, in Israël, maar ze hebben de documenten voor schadeloosstelling nog niet van hun handtekening voorzien.

Maandag leek de kans op een doorbraak toe te nemen, omdat vertegenwoordigers van de bewoners van de nederzettingen een akkoord bereikten met minister Tzipi Livni (Justitie) over de aanleg van vier nieuwe dorpen ten noorden van Ashkelon. Het is nog onduidelijk hoeveel gezinnen bereid zijn zich daar te vestigen. Ook wordt bekeken of er nieuwe woonwijken in Ashkelon zelf aangelegd kunnen worden.

De regering van Ariel Sharon is vastbesloten binnen drie maanden 21 joodse nederzettingen in de Gazastrook en 4 in het noordelijke gedeelte van de Westelijke Jordaanoever te ontruimen. Deze dorpen zijn gebouwd in de gebieden die Israël in de Zesdaagse Oorlog van 1967 veroverde. Israëlische regeringen hebben deze gebieden nooit geannexeerd, maar ze hebben de bevolking wel gestimuleerd daar te gaan wonen door royale subsidies uit te delen. Nu echter wil Sharon de burgers terugbrengen naar hun eigen land.

De regering biedt de gezinnen compensatie aan variërend van zo’n 200.000 tot 300.000 dollar. Eigenaars van bedrijven krijgen een groter bedrag. De regering heeft een stok achter de deur: Wie op de dag van de evacuatie nog niet vrijwillig is vertrokken, krijgt eenderde minder uitgekeerd dan het toegezegde bedrag. Het is geen wonder dat het plan hevige spanningen veroorzaakt bij de bewoners in de nederzettingen, die daar soms al dertig jaar wonen en geloven dat Gazastrook en Westoever deel uitmaken van de joodse staat.

De bewoners hebben tot 20 juli de gelegenheid vrijwillig te vertrekken. Daarna kunnen ze soldaten en politiemensen aan de deur verwachten. De kans bestaat dat Sharon zal besluiten de ontruimingsdatum met drie weken uit te stellen. Op 14 augustus namelijk, Tesha b’Av, herdenken religieuze joden volgens de joodse kalender de verwoesting van de eerste en de tweede tempel. Ook vaardigde Spanje in 1492 op die dag een bevel uit om de joden te verdrijven. Door uitstel kan de premier vergelijkingen met deze tragische episodes uit de joodse geschiedenis vermijden.

Autoriteiten verwachten dat zo’n driekwart van de inwoners hun huizen voor 20 juli vrijwillig zal hebben verlaten. Ze denken ook dat de achterblijvers geen geweld zullen gebruiken als soldaten en politiemensen op de stoep staan. Om de ontruiming niet ingewikkelder te maken dan ze al is, zal het leger op een bepaald moment de Israëliërs verbieden naar de nederzettingen te gaan. De blokkade is bedoeld om te voorkomen dat rechtse activisten speciaal naar de nederzettingen trekken om de terugtrekking te dwarsbomen.

Het is nog niet zeker wat er gebeurt met de woningen die ontruimd zullen worden. Het terugtrekkingsplan van juni vorig jaar zegt echter dat „woonhuizen en gevoelige bouwwerken, zoals synagogen, niet zullen blijven. De staat Israël zal echter streven naar de overdracht van de andere faciliteiten, inclusief industriële, commerciële en agrarische, aan een derde internationale partij, die deze zal gebruiken ten behoeve van de Palestijnse bevolking die niet betrokken is bij terreur.”

Sharon zou nu echter van plan zijn ook de woningen intact te laten. Voorwaarde is echter dat de overdracht met de Palestijnse Autoriteit gecoördineerd kan worden. Deze moet voorkomen dat leden van de islamitische terreurbeweging Hamas de huizen overnemen.

De terugtrekking is een eenzijdige maatregel, die is bedoeld om de defensielasten te verminderen die de bezetting met zich meebrengt. Als Israël zich heeft teruggetrokken, is er sprake van een rechte grens met de Gazastrook, die makkelijker is verdedigen dan de huidige kronkellijnen.

Ook wil de regering met de terugtrekking het demografische probleem verminderen: op het grondgebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee bevinden zich bijna evenveel Joden als Arabieren. Israël kan, als het een democratische en joodse staat wil blijven, zich niet permitteren 3,5 tot 4 miljoen Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever in bedwang te houden.

Tegenstanders van de terugtrekking gebruiken onder meer als argument dat de Palestijnen het vertrek zullen opvatten als beloning van de terreuraanslagen van de afgelopen jaren en dat er dus meer raketten, schietpartijen en bomaanslagen zullen volgen.