Vrijdag hebben afgevaardigden van 36 lidstaten van de Raad van Europa in Litouwen toegezegd onder geen enkele omstandigheid de doodstraf te zullen uitvoeren, ook niet in tijden van oorlog. De doodstraf stond bovenaan op de agenda van een tweedaagse bijeenkomst van de Raad van Europa in de Litouwse hoofdstad Vilnius.

Volgens de oorspronkelijke tekst van het EVRM werd de doodstraf wel toegestaan, maar in de jaren zeventig werd dit in een aanvulling op het verdrag beperkt tot oorlogssituaties. Een nieuwe aanvulling brengt dus een totaalverbod voor deze „barbaarse straf”, zoals de Raad de doodstraf in een verklaring noemt.

Een grote meerderheid van de 44 landen die lid zijn van de Raad had de doodstraf al eerder afgeschaft, maar in sommige landen bleef de straf toepasbaar onder extreme omstandigheden zoals oorlog. Het verdrag dat de lidstaten vrijdag hebben ondertekend, betekent een totale verwerping van de doodstraf. Rusland, Turkije, Bulgarije, Kroatië, Slowakije, Albanië, Armenië en Azerbeidzjan hebben geen handtekening geplaatst onder het verdrag.

Officieel hebben Rusland en Turkije nooit ingestemd met een afschaffing van de doodstraf, maar zij hebben de afgelopen jaren afgezien van het uitvoeren van de straf. De laatste keer dat een executie daadwerkelijk werd uitgevoerd in een lidstaat van de Raad van Europa was in Oekraïne in 1997.

Het aflopen van de bijeenkomst in Vilnius betekende voor Litouwen ook het einde van het zes maanden durende voorzitterschap van de ministerraad van de Raad van Europa. De komende zes maanden zal Luxemburg voorzitter zijn.

De Raad van Europa is een mensenrechtenorganisatie waarvan 44 landen lid zijn. Het heeft een parlementaire Assemblee, waarin parlementsleden uit de lidstaten zijn vertegenwoordigd. Ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) valt onder de Raad van Europa.

De organisatie heeft niets te maken met de Europese Unie, ook al zetelt de Raad ook in Straatsburg.