Tot nu toe gelden op grond van de kerkorde betrekkelijk vaste regels. Dat betreft de vastgestelde eigen psalmberijming en een aantal vrijgegeven gezangen. Maar men moet zich ook houden aan de voorgeschreven orden van dienst.

Afgelopen week lichtten deputaten hun voorstellen toe. De bedoeling is om de commotie die rond allerlei vernieuwingen ontstond te stillen en het vormen van flanken te beperken.

De preses van de zes jaar geleden gehouden synode van Berkel en Rodenrijs, ds. Tj. Boersma, zegt desgevraagd nog niet zo heel erg gelukkig te zijn met de koers die nu uitgezet wordt. En dat terwijl ’zijn’ synode de geschiedenis ingaat als de synode waarin de verdere aanzet gegeven werd tot het zingen van het vrije lied in de eredienst. Begrip heeft de oud-preses wel voor de complexiteit van de materie: „De voorstellen zullen wel bedoeld zijn als poging om onze vrijgemaakte kerken, die liturgisch uit elkaar groeien, bij elkaar te houden. Men wil kennelijk meer souplesse, want al te strakke lijnen zouden spanning geven.” Toch is hij bezorgd dat als de voorstellen worden aangenomen, het „eigen gezicht van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) wat verloren gaat.”

Dat de kwestie complex is, blijkt uit het feit dat deputaten een conceptvoorstel op tafel legden dat uit zeven punten bestaat. Het begon met een voorstel van deputaten tot gezamenlijke verootmoediging, „omdat het ons niet is gelukt om in de voorbije jaren aan vernieuwing van de liturgie en van de gemeentezang gestalte te geven op een manier die voor allen overtuigend was, die naar buiten toe geloof en liefde uitstraalde en vooral ook God verheerlijkte.” Deputaten erkenden ter synode „dat men verstrikt raakte in bezwaren, discussies, betogen en polarisatie alsmede gevoelens van onderlinge verwijdering.”

Verder vragen deputaten de synode uit te spreken dat het onderlinge vertrouwen verstoord is en dat dit zeker niet door allerlei regelgeving kan worden verholpen. „Alleen het geestelijk gesprek kan de conflicten wegnemen.”

Als oplossing voor de problemen, zo denken deputaten, zou de synode moeten uitspreken dat zij niet langer de instantie is die met deputaten het algemeen beleid vormt zodat de kerken louter van bovenaf aangestuurd worden. De synode moet volgens deputaten alleen lijnen uitzetten, „die op basis van eenheid in geloof maatgevend moeten zijn voor vormgeving en invulling van de diensten in alle kerken. Kerken moeten naar keus gebruik kunnen maken van te creëren kerkmuziek.”

Expliciet moet de synode, als het aan deputaten ligt, uitspreken dat er geen directe binding meer is met complete en precieze orden van dienst. Kerkenraden zelf moeten verantwoordelijk worden.

Ook geven deputaten een visie op de kwestie van de hoeveelheid te zingen liederen. Zij stellen voor te streven naar het vrijgeven van „een royaal aantal gezangen uit diverse tradities en bundels.” Maar die moeten wel „con amore en samen gezongen kunnen worden.” Het draagvlak en de effecten op de vrede in de kerken dienen dan wel te worden meegewogen. Op de achtergrond speelt mee dat er over allerlei kwesties, waaronder die van de liturgie, zeker 3500 bezwaarschriften of adhesiebetuigingen daarop zijn binnengekomen bij de synode.

Als dan een lijst van vrijgegeven gezangen beschikbaar is, wordt verwacht dat men geen liederen daarbuiten laat zingen.

Tijdens de besprekingen kwamen voor- en tegenstanders van de voorstellen aan het woord. Deputaat prof. M. te Velde merkte op dat als landelijk besloten is dat bepaalde gezangen schriftuurlijk zijn, men daar niet meer op terug moet komen. „Wel kunnen er dan bepaalde motieven zijn om ze plaatselijk niet te gebruiken.” Enerzijds zag men het gevaar dat het kerkelijk grensverkeer -’shoppen’- zal toenemen. Anderzijds juichte men de voorstellen toe. Ook kregen deputaten te horen dat ze wel erg op de hand van de vernieuwers zijn. Verder werd gewaarschuwd dat de kerken voor een wissel staan. Een pittige discussie zou heel zuiverend kunnen werken, luidde een opmerking.

De synode zal pas over een flink aantal weken verder spreken over deze kwestie.