Burgers komen op voor hun veiligheid: van WhatsAppgroep tot drone
In Nederland zijn talloze WhatsApp Buurtpreventiegroepen en preventieteams. Sommige gaan een stapje verder, zoals de Appgroep Neder-Betuwe. Hoe gaat zoiets?
De iets meer dan vijftig leden van Appgroep Neder-Betuwe hebben een scala aan professionele apparatuur tot hun beschikking. De Betuwenaren werken met onder andere een drone met warmtebeeldcamera, zoeklichten, communicatieapparatuur zoals portofoons en een commandocentrum. „Nodig”, zegt Ton Keuken, voorzitter van de overkoepelende Stichting Veilig Neder-Betuwe. „Als je effectief wilt werken, heb je professionele apparatuur nodig.”
De Appgroep Neder-Betuwe bestaat sinds 2015. Een groepje ondernemers besloot zich ervoor in te zetten om de veiligheid in hun gemeente te vergroten en zich te verenigen in een appgroep. In de loop der jaren groeide dat uit tot een team dat wekelijks traint. Vanaf 2017 werft Stichting Veilig Neder-Betuwe fondsen voor vrijwilligers die zich bezighouden met veiligheid in de gemeente en zorgt ze voor materiaal, legt Keuken uit. „Meer dan dat doen we niet. De appgroep opereert onder onze verantwoordelijkheid, maar fungeert verder zelfstandig.”
De financiële middelen die de stichting vergaart, zijn voor een deel voor de Betuwse burgerwacht. Die schaft er materiaal van aan en belegt er trainingen mee. „Er zijn regelmatig oefeningen, waarbij realistische casussen worden getraind”, legt Keuken uit. „Ook trainen de appgroepleden om bijvoorbeeld geweld te vermijden. Tijdens een actie kunnen ze daardoor beheerst optreden. De apparatuur helpt daarbij.”
Gaat een drone met warmtebeeldcamera niet wat ver? Volgens Keuken wordt die alleen ingezet in het buitengebied. „Het is geen doen om met de groep de uiterwaarden af te zoeken, bijvoorbeeld bij een vermissing. Dan heb je gewoon professionele apparatuur nodig. Daarom loopt er nu een inzamelingsactie voor een nieuwe drone.”
Privileges
Marco van der Land, hoofddocent integrale veiligheidskunde aan De Haagse Hogeschool, zet vraagtekens bij het professionaliseren van het materiaal van buurtwachten. Er zijn volgens hem maar heel weinig groepen die zo ver gaan als in Neder-Betuwe. „Met een drone mag je in de bebouwde kom verdraaid weinig. Daar moet op gehandhaafd worden. En je kunt je afvragen hoe verstandig het is om bijvoorbeeld met kogelwerende vesten en bodycams te gaan lopen. Dat roept reacties op bij andere mensen die je misschien niet wilt.”
Tegelijkertijd vindt Van der Land dat buurtwachten best wat meer privileges mogen krijgen dan andere burgers. „Als mensen het voortouw nemen om de veiligheid te vergroten, vind ik het niet zo raar dat ze meer mogen. Maar wel onder voorwaarde dat zo’n groep samenwerkt met politie en gemeente.”
Volgens Ton Keuken is de samenwerking tussen de Appgroep Neder-Betuwe en de overheid in orde. De appgroep heeft regelmatig contact met de gemeente, politie en justitie. „Eén keer per jaar is er een overleg tussen het team, de burgemeester, de officier van justitie en de korpschef van de politie in de regio”, legt hij uit.
De samenwerking gaat zelfs verder dan alleen besprekingen, zegt de voorzitter. „De politie is altijd op de hoogte als de teamleden een inzet hebben. Soms schakelt de politie de appgroep in, omdat de teamleden sneller ter plaatse zijn. Ze worden dan gevraagd om bijvoorbeeld de omgeving rond een inbraak af te zetten. De verdachten kunnen dan niet vluchten en de politie kan beter handelen.”
Afschrikwekkend
Of een burgerwacht de veiligheid daadwerkelijk bevordert, is nog niet onderzocht. Nuttig vindt Van der Land de wacht in elk geval wel. „Een samenleving waarin burgers verantwoordelijkheid nemen voor hun veiligheid is een goede samenleving. Het is een van de weinige dingen die burgers samen voor elkaar doen.”
Volgens de docent is de algemene opinie dat een burgerwacht vooral een afschrikwekkend effect heeft. „Iemand die kwaad in de zin heeft, gaat liever naar een wijk zonder buurtpreventie. Belangrijker is nog dat een buurtpreventieteam mensen het gevoel geeft meer in controle te zijn over hun buurt. Ze voelen zich veiliger en weten dat ze er niet alleen voor staan.”
Burgerarrest
Gaan burgerwachten over de schreef wanneer ze verder gaan dan een rondje door de wijk lopen? „Je mag als burger bijvoorbeeld een burgerarrest doen”, zegt Van der Land. „In principe mag iedereen een verdachte aanhouden, waarbij er geen geweld gebruikt mag worden. En daar wordt het ingewikkeld, want je kunt moeilijk iemand tegenhouden zonder kracht te gebruiken. Daarom ben ik er huiverig voor. De politie adviseert preventieteams niet voor niets vooral geen burgerarrest te doen.”
Teams kunnen niet alleen juridisch over de schreef gaan, maar ook moreel, zegt Van der Land. Dat gebeurt volgens hem als ze zich uitsluitend richten op mensen met „een zwakkere positie, zoals daklozen of hangjongeren.”
Tegelijkertijd ziet hij dat als iets wat bij samenleven hoort. „Het is normaal als er spanningen zijn. Een samenleving waarin mensen elkaar niet aan durven spreken is niet normaal. Ik heb respect voor mensen die een ander durven te corrigeren.”
