Felle strijd in Kootwijkerbroek. Zes jonge kerels ranselen de bal over de speelmat van een tafelvoetbalspel in ontmoetingscentrum De Essenburcht.

Onmiddellijk vliegen er een paar duimen omhoog als de jongemannen gevraagd wordt naar hun visie op de in opspraak geraakte WhatsApp-groep in Kootwijkerbroek (gemeente Barneveld).

„Helemaal geweldig”, noemt de 22-jarige Mark, werkzaam in de kaasindustrie, de buurtwacht. „Iedereen helpt elkaar. De criminaliteit daalt. Super.” Pakken de speurders de problemen wellicht wat al te driest aan? „Een tikje extra is geen probleem. Criminelen komen aan dingen waar ze niet aan horen te zitten.”

Knokploeg

Het Algemeen Dagblad berichtte afgelopen weekend dat de leden van de buurtwacht in Kootwijkerbroek een helikopter inzetten om op verdachte figuren te jagen. Ook dragen de mannen van de WhatsApp-groep –die samenwerkt met de politie– kogelwerende vesten en zetten ze speurhonden in. De krant spreekt van een „knokploeg.”

Politievakbond ACP was gisteren kritisch over dergelijke initiatieven. „Een groep burgers die op verdachten gaat jagen en dan ook geweld gaat gebruiken: dat is onacceptabel”, stelde vicevoorzitter Erwin Koenen. „Het geweldsmonopolie ligt bij de politie en nergens anders. De politie is hiervoor opgeleid en dient zich aan de geweldsinstructie te houden.”

Toch snapt de ACP dat Kootwijkerbroekers het heft in handen nemen. „De beschikbaarheid van politie is in de landelijke gebieden een fors probleem. We pleiten voor meer mensen en middelen.”

Jonge vrouw

De in overall gestoken gepensioneerde A. W. Vlastuin is in zijn nopjes met de buurtwacht. Ook omdat de mannen bij vermissingen opdraven. „Pas zochten ze nog naar een jonge vrouw met psychische problemen.”

Vlastuin schakelde de mannen ooit in toen hij zag hoe een stel onverlaten een plaatsnaambord wegpikte. De speurders kregen een verdacht busje in het vizier, maar dat voertuig had toch niets met de zaak te maken.

Ook de 16-jarige Otto is verguld met de buurtwacht. „Zo voorkom je dat de criminaliteit de overhand krijgt, met al die buitenlanders.” Dat de Kootwijkerbroekers een verdachte „stevig aanpakken” vindt hij niet zo’n probleem. „Al moet je iemand natuurlijk niet knock-out slaan.”

Zelf was hij onlangs op een donkere avond getuige van een inzet van de buurtwacht. „Achter ons huis zou een verdachte persoon zijn gesignaleerd. Twintig man kwam erop af. Met zaklampen schenen ze op allerlei plekken. Dat deden ze goed. Uiteindelijk bleek het vals alarm.”

Merkwaardig

Dat de buurtwacht –zo nu en dan– een helikopter inzet, noemt misdaadeconoom dr. Ben Vollaard „merkwaardig en spectaculair.” Vollaard deed onderzoek naar het effect van buurt-WhatsApps in Tilburg. Zijn conclusie: door zo’n digitale buurtwacht daalt het aantal inbraken in wijken met 40 procent.

Vollaard begrijpt dat de Kootwijkerbroekers ongenode gasten willen weren, maar wijst er op dat het „absoluut belangrijk” is dat leden van WhatsApp-groepen bij verdachte situaties éérst de politie moeten inschakelen. Al te eigenmachtig optreden van een buurtwacht keurt hij af. „Als burgers voor politie gaan spelen, gaat het fout. Als een inbreker wordt betrapt, kan die plotseling de gekste dingen gaan doen.”

Niet christelijk

Anne van Roekel (27) kan goed begrijpen dat dorpelingen „de drang voelen om wat te doen” tegen gespuis. „Je mag iemand op heterdaad betrappen”, vertelt hij in zijn woning, waar orgelmuziek klinkt. „Maar het is niet de bedoeling om voor eigen rechter te gaan spelen. Dat is niet christelijk.”

Prachtig vindt een 39-jarige moeder uit Kootwijkerbroek de „afschrikkende” werking van de buurtwacht. „Dat er zo nu en dan een helikopter wordt ingezet, heeft te maken met het feit dat een lokale ondernemer helikopters verhuurt. Kootwijkerbroekers zijn hardwerkende ondernemers. Ze pakken de zaken het liefst meteen goed aan. Als een inbreker er in een Porsche vandoor gaat, ga je er toch niet op je fiets achteraan?”

Goede ervaringen

De politie heeft „goede ervaringen” met de WhatsApp-groep in Kootwijkerbroek, stelt politiezegsman Simen Klok woensdagmiddag desgevraagd. „Een groep burgers bekommert zich om de veiligheid in zijn omgeving. De term knokploeg is niet gepast. Dat schept het beeld van mannen die gewapend met knuppels op pad gaan om mensen een lesje te leren. Dat is niet wat er in Kootwijkerbroek speelt. Mensen houden zich volledig aan de regels van de wet.”

Een paar jaar geleden ging de buurtwacht wel zijn boekje te buiten. „Toen hebben leden van de WhatsApp-groep een verdachte klemgereden. Daarmee gingen ze echt een stap te ver. Daarover hebben we een gesprek met ze gevoerd.”

Burgers hebben het recht een verdachte aan te houden, beklemtoont Klok. „Daarbij mag je gepast geweld gebruiken, bedoeld om iemand vast te houden. Geweld moet direct stoppen als iemand zich overgeeft of weerloos is.” Van belang is dat burgers bij verdachte situaties allereerst de politie inlichten, geeft de zegsman aan.

Hij keert zich tegen het beeld dat de buurtwacht in Kootwijkerbroek om de haverklap met de helikopter de lucht ingaat om op verdachten te jagen. „De heli is best een paar keer ingezet, onder meer om een vermist kind te zoeken. De inzet werd gecoördineerd door de politie. De samenwerking met de WhatsApp-groep was echt fijn.”

Dat leden van de buurtwacht zich hullen in kogelwerende vesten, is aan hen, zegt Klok. „Sommige deelnemers van de WhatsApp-groep doen er alles aan het dorp een uitstraling te geven die ervoor zorgt dat het criminelen duidelijk is dat ze daar niet moeten komen.”

De gemeentewoordvoerder was niet bereikbaar voor commentaar. Enkele benaderde leden van de buurtwacht willen niet in gesprek.

SGP’er: WhatsAppgroep geeft veilig gevoel

Voor W. A. Knapen, SGP-raadslid in Barneveld en woonachtig in Kootwijkerbroek, is de WhatsApp-groep een prima initiatief. Dat de WhatsApp-groep in media als een „knokploeg” wordt omschreven, noemt hij „overdreven.” „Ik heb begrepen dat de WhatsApp-groep voortdurend in contact staat met gemeente en politie. Vorige week was ik bij mijn vader thuis in Kootwijkerbroek. Op diverse plaatsen in zijn woning had hij het telefoonnummer van de WhatsApp-groep opgehangen. Dat geeft hem een veilig gevoel. Dat vind ik mooi.”

Bevreesd dat de buurtwacht verdachten al te hardhandig aanpakt, is het SGP-raadslid niet.

„Burgers mogen inbrekers vasthouden. Zolang dat binnen de algemene fatsoensnormen en wettelijke kaders blijft, zie ik geen problemen.”