Zestien steden in Nederland, waaronder Gouda, Amersfoort en Zwolle, kennen inmiddels een zogeheten zero-emissiezone. In de nabije toekomst komen daar dertien plaatsen bij, zoals Dordrecht (vanaf 2026), Ede en Apeldoorn (beide vanaf 2030).

In zero-emissiezones mogen op termijn alleen nog uitstootvrije bedrijfsbussen en vrachtauto’s komen. Op dit moment zijn zuinige voertuigen daar nog toegestaan. Vanaf 2029 mogen alleen nog elektrische bedrijfswagens uitstootvrije zones binnenrijden. De maatregel is bedoeld om de luchtkwaliteit in steden te verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Wie zich niet aan de regels houdt, riskeert per 1 juli een boete van 120 euro. De regels gelden ook voor buitenlandse voertuigen. Maar, en nu komt het heikele punt, daarop kan niet automatisch worden gehandhaafd via camera’s. Dat schrijft staatssecretaris Chris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu) deze week in een brief aan de Tweede Kamer.

Europese richtlijnen staan het namelijk niet toe om voertuig- en eigenaarsgegevens uit te wisselen bij het illegaal binnenrijden van zero-emissiezones. Voor acht andere verkeersovertredingen mag dit wel. Pogingen van het Rijk om dit in Brussel veranderd te krijgen, zijn tot nu toe vruchteloos gebleven.

Er zijn geen landelijke cijfers over het aandeel buitenlandse voertuigen dat in milieuzones rijdt. Wel heeft de gemeente Rotterdam lokaal onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat zo’n 3 procent van de voertuigen in de milieuzone een buitenlands kenteken draagt.

Brancheorganisatie Bovag is kritisch. „Het gaat niet om een grote groep, maar het voelt oneerlijk voor mensen die zich netjes aan de wet houden”, zegt woordvoerder Paul de Waal. „Iedereen die over de schreef gaat, moet kunnen worden gepakt.”

Toch maken ook buitenlandse ondernemers kans op een prent als ze met een vuile diesel of een ronkende benzine een milieuzone binnenrijden. Boa’s en agenten mogen hen namelijk wel op heterdaad betrappen. Een aantal gemeenten heeft al aangegeven te gaan controleren op laad- en losplekken, schrijft staatssecretaris Jansen. De Waal juicht dat toe. „Zichtbare controle schrikt af. Alleen al het idee dat je gepakt kunt worden, werkt.”

Ondertussen zijn er gesprekken gaande met België en Duitsland over gegevensuitwisseling. Met België zijn al afspraken gemaakt, maar met Duitsland ligt dat ingewikkelder. Het land kan namelijk pas gegevens delen nadat een overtreding is vastgesteld, terwijl voor milieuzones juist vooraf gegevens nodig zijn.