Maar vaak gaat het anders. Dan beginnen partijen en politici werkelijk aan een avontuur met ongewisse afloop. Zie de gebeurtenissen van deze week.

Woensdagmorgen was nog de algemene verwachting dat het met een sisser af zou lopen. Wouter Bos en Ruud Koole zouden de senaatsfractie van de PvdA vast stevig onder druk zetten om toch in te stemmen met de grondwetswijziging die de gekozen burgemeester moest voorbereiden. En de coalitie zou vast wel zo verstandig zijn om minister De Graaf van Bestuurlijke Vernieuwing zo veel speelruimte te geven dat hij de PvdA tevreden kon stellen.

Maar niets van dat alles. Elke regie was deze week ver te zoeken. Premier Balkenende maakte op die cruciale woensdagavond voor de zoveelste maal de indruk de ontwikkelingen meer te volgen dan te sturen. Hij zat in een vergadering in Brussel.

PvdA-leider Bos bleek totaal geen grip te hebben op zijn vrinden in de Senaat. Het duo Noten-Van Thijn hield onwrikbaar vast aan de enkele weken geleden ingeslagen koers en bezorgde De Graaf de nederlaag van zijn leven. Net als in 1999, in de Nacht van Wiegel, was het een politieke dinosaurus, te weten Van Thijn, die lak had aan de partijleiding en het kabinet in grote problemen bracht.

Evenmin als niemand dit had zien aankomen, weet ook niemand met zekerheid wat er uit deze chaos zal voortkomen. Een heuse kabinetscrisis? Bos zou dat niet slecht uitkomen. Hoewel dat niet zijn vooropgezette doel was, zou de val van het kabinet hem wel eens snel op het regeringspluche kunnen brengen. Het is niet uitgesloten dat nieuwe verkiezingen de PvdA tot de grootste partij maken.

Maar dat is meteen het belangrijkste argument voor de huidige coalitie om nog even hard te knokken voor dit kabinet. D66 loopt het risico bij nieuwe verkiezingen geheel te worden weggevaagd. En de VVD voelt er niets voor om, nu de twee zure jaren van deze regeerperiode voorbij lijken te zijn, in economisch zoetere tijden Wouter Bos mooi weer te laten spelen met wat Balkenende II heeft verdiend.

Maar het is vooral het CDA dat alles uit kast zal trekken om de huidige coalitie te behouden. Want dit lijkt voor de christen-democraten het vernederendste wat er is: de tweede viool spelen onder Wouter Bos. Diezelfde Bos met wie zij in het voorjaar van 2003 zo eindeloos lang hebben onderhandeld, totdat de twee partijen al bekvechtend besloten ermee op te houden, vol van frustratie over het gedrag van de tegenpartij. Zal juist die Wouter Bos bij nieuwe coalitieonderhandelingen het CDA niet het vel over de neus gaan trekken? Alles liever dan dat.

Bovendien is het de vraag wat de christen-democraten aanmoeten met een leider van wie twee opeenvolgende kabinetten voortijdig strandden. Een nieuw politiek debacle geeft het imago van Balkenende, voor wie binnen het CDA absoluut nog geen opvolger klaarstaat, een al te grote knauw.

Daarom is er ”JP” veel aan gelegen de huidige breuk snel en vakkundig te helen. Dat kan alleen als hij de democraten niet met „kruimels” (zoals staatssecretaris Van der Laan het uitdrukte) afscheept, maar hun werkelijk iets in handen geeft.

Hoewel niet gemakkelijk, is het voor premier Balkenende niet geheel onmogelijk om D66 binnenboord te houden. Als hij handig aansluiting zoekt bij de moderne vleugel in D66, moet het hechten van de geslagen wond mogelijk zijn. Deze vleugel is van mening dat de oude stokpaardjes van bestuurlijke vernieuwing hoognodig moeten worden ingeruild voor nieuwe speerpunten, zoals investeringen in het onderwijs en de kenniseconomie,

Het aantrekkelijke van die nieuwe speerpunten is dat ze minder controversieel liggen dan gekozen burgemeesters of een ander kiesstelsel. Verbeteringen in onderwijs en kenniseconomie willen ook CDA en VVD wel.

Getwist zal er hoogstens worden over de vraag hoeveel geld daar precies voor uitgetrokken moet worden. Maar het loven en bieden daarover zal niet al te moeizaam hoeven te verlopen in een tijd dat de economie aantrekt.

Zo is het mogelijk dat straks de moderne vleugel van D66 het kabinet-Balkenende II, en daarmee ook ”JP”, zelf redt. Voorwaarde is wel dat die moderne vleugel in D66 de overhand krijgt. Domineren in deze dagen de traditionele democraten, die alleen met dit kabinet verder willen als er garanties komen voor voortgaande bestuurlijke vernieuwing, dan gaat het heel moeilijk worden. De kans dat CDA, VVD en D66 het over dat onderwerp eens worden, is bijzonder klein. Als dat mogelijk was, had men elkaar al veel eerder kunnen vinden.