In rustige, zorgvuldig gekozen bewoordingen neemt Annelies, zelf werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg (ggz), haar luisteraar mee in haar verhaal. Zo is het niet altijd geweest. Als jonge vrouw van reformatorischen huize had ze hulp nodig, maar ze raakte alleen maar verder van huis. Mede door de wijze waarop geloof en zingeving in de behandeling een plek kregen, constateert ze terugkijkend. Dat, in samenspel met de manier waarop haar geloofsopvoeding is vormgegeven, maakte haar psychische problemen alleen maar complexer.

Met Annelies is het goedgekomen, en nu werkt ze als verpleegkundige en ervaringsdeskundige op de afdeling acute opname van een ggz-instelling. In de derde aflevering van ”Psyche & Geloof: de podcast” –een initiatief van het tijdschrift Psyche & Geloof– deelt ze met de presentators Arthur Hegger en Wypkjen de Snoo-Glas haar herstelverhaal. Hegger is gepensioneerd klinisch psycholoog, de Snoo is werkzaam als gz-psycholoog en cognitief gedragstherapeut.

Maak geloof en zingeving bespreekbaar in de behandelkamer, is de belangrijkste boodschap die Annelies uitdraagt. Zo niet, dan loop je de kans dat mensen uit angst of schaamte bepaalde dingen niet op tafel leggen. Dat staat de behandeling in de weg.

Ruimte scheppen kan heel eenvoudig, illustreert de hulpverlener aan de hand van de wijze waarop ze zelf te werk gaat. Wanneer ze werkt op een groep en van de mensen wordt verwacht dat ze op papier met behulp van cirkels aangeven wat voor hen van waarde is, doet ze zelf enthousiast mee. Dan blijft ze niet steken bij haar huisdieren, maar brengt ze ook haar christelijke levensovertuiging ter sprake. Die openheid kan er zomaar voor zorgen dat ook andere mensen aan tafel hun geloofservaringen op tafel durven leggen.

Bij Annelies zelf ging dat anders. Tijdens haar eerste behandeling was nauwelijks aandacht voor haar worstelingen. Alle aandacht ging naar haar negatieve zelfbeeld, terwijl ze zich vooral slecht voelde door de ogen van God. Mede doordat ze heel volgzaam is opgevoed, deed ze alsof de behandeling hielp, terwijl ze zich vanbinnen nog net zo beroerd voelde.

De focus op geloof kan ook te ver gaan, of een cliënt verder van huis brengen, waarschuwt Annelies. Een latere behandelaar drong erop aan dat Annelies positieve dingen over zichzelf zou noemen vanuit haar identiteit in Christus. Er werd me iets opgelegd wat niet bij me paste, stelt ze vast. „Ik voelde me vooral heel schuldig en slecht. Ik had niet het gevoel dat ik in Christus een puur, rein mens was.” Een gevaarlijke methode, constateert Hegger. „Normaal gesproken ga je als een behandeling niet werkt iets anders doen. Maar als dit niet werkt, wat houd je dan over?”

Bij vragen over geloof en zingeving zijn er geen pasklare antwoorden, klinkt als eindconclusie. Geef ruimte en dring niets op, leerde Annelies in de praktijk. Soms betekent het dat je als hulpverlener een stukje moet meelopen de verkeerde kant op. Die houding ziet ze ook terug in de Bijbel, als de opgestane Christus de Emmaüsgangers opzoekt. „Hij loopt mee, stelt vragen, geeft uitleg. Tot ze zelf het inzicht krijgen dat ze de verkeerde kant op gaan.”

”Psyche & Geloof: de podcast” is bedoeld voor zorgprofessionals, maar zeker ook nuttig voor mensen in de kring om iemand met psychische nood heen. Wil je iets voor iemand betekenen, dan begint dat immers met kennis en begrip. De inhoud is misschien zelfs wel nuttig voor mensen die zelf psychische problemen hebben, of gehad hebben en terugkijken. Al zal niet iedereen het aankunnen, of er iets mee kunnen. Kies je daarvoor, realiseer je dan wel dat het soms over suïcide gaat.

Er verschijnt tweewekelijks een nieuwe aflevering, waarin praktijkverhalen worden afgewisseld met interviews met een deskundige. In eerdere edities komen psychiater Bart van den Brink en psycholoog en theoloog Hanneke Schaap-Jonker aan het woord.

> nl.radio.net/podcast/psyche-geloof-de-podcast