„Zelfs een dier heeft recht op vocht en voedsel”
„Laten we voor alles vaststellen dat de zaak-Schiavo een immens drama is, zowel voor haar man als voor haar ouders”, zegt dr. Richard Land, voorzitter van de commissie voor ethische vragen van de Southern Baptist Convention. Maar als het gaat om de ontknoping van het drama staan de meningen lijnrecht tegenover elkaar. Zelf is Land „bijzonder tevreden” met de uitspraak van het Amerikaans Congres dat Terri Schiavo „alsnog een kans moet hebben.”
Het zou de baptistenleider een lief ding waard zijn als de discussie over het al dan niet staken van de behandeling van mevrouw Schiavo ontdaan werd van politieke nevenoogmerken. „Het politiek gehijg rondom haar ziekbed is een schande voor onze natie. Ik wil niet twijfelen aan de integriteit van de Congresleden maar stel hun wel de vraag: Gaat het om een mensenleven of om de gunst van pro-lifekiezers?”
Dat neemt echter niet weg dat dr. Land de beslissing die zondag in Washington werd genomen, toejuicht. „Wanneer Terri Schiavo aan haar lot overgelaten wordt, zij geen voeding en vocht meer krijgt toegediend, verliest onze maatschappij het predikaat ”humane samenleving”. Dan gaan wij uitmaken welk leven wel en welk niet mag blijven bestaan en zetten we fundamenteel een wissel om. Als dat gebeurt, moeten we als Amerikanen ophouden te beweren dat in ons land ieder mens recht heeft op leven.”
Het onthouden van voedsel en vocht vindt Land niet alleen mensonwaardig. Hij gaat verder. „Zelfs dieren hebben daar recht op. In Florida kun je een boete van 5000 dollar krijgen wanneer je je hond niet te eten of te drinken geeft. En mevrouw Schiavo zou die elementaire levensbehoeften van mens en dier met goedvinden van de rechter moeten ontberen. Dat kan toch niet. Dat is pervers. Een mens, in welke toestand hij ook verkeert, heeft recht op eten en drinken. En als een patiënt dat niet meer zelf tot zich kan nemen, moet zijn omgeving daarbij helpen. Het is het laatste wat we voor iemand kunnen doen.”
Binnen de Amerikaanse pro-lifebeweging bestaat grote twijfel over de diagnose van artsen die de rechtbank heeft geconsulteerd. Die medici omschrijven mevrouw Schiavo als een comateuze patiënte die blijvend in een vegetatieve toestand verkeert. Zij achten herstel uitgesloten.
De pro-lifebeweging denkt daar anders over. „Terri Schiavo ademt zelfstandig, ze reageert op reflexen, het enige wat ze nodig heeft, is hulp bij het eten en drinken. Maar de bejaardencentra zitten vol met mensen die dat nodig hebben”, zegt een woordvoerder van de organisatie Right to Life.
De neuroloog William Hammesfahr, pro-life-arts en in 1999 genomineerd voor de Nobelprijs voor geneeskunde, onderzocht Terri Schiavo enkele malen en kwam samen met veertien andere vooraanstaande artsen tot de conclusie dat de patiënte „er bepaald niet zo ernstig aan toe is dat gesproken kan worden van een comateuze of diep vegetatieve toestand.”
In zijn aanwezigheid dronk mevrouw Schiavo enkele glazen water en at ze pudding. „Ze kan vloeistof drinken en dat is onmogelijk voor mensen die comateus zijn of in vegetatieve toestand verkeren.” Volgens de neuroloog uit Florida moet Terri Schiavo gezien worden als iemand met kinderlijke vermogens die lijdt aan spastische verlamming.
Hammesfahr, die geldt als expert op het terrein van behandeling van ernstig hersenletsel, acht zelfs enig herstel niet uitgesloten. Hij zegt dat 30 procent van de gevallen die er erger aan toe zijn dan Terri Schiavo met zijn behandelmethoden geneest.
De conclusie van Hammesfahr wordt onderschreven door prof. C. Ben Mitchell, bio-ethicus en hoogleraar aan de Trinity International University in Chicago. „Wanneer we patiënten zoals Terri Schiavo geen voedsel en vocht meer geven, is het hek van de dam. Er zijn veel meer mensen in verpleegtehuizen die er even ernstig aan toe zijn.” Mitchell ergert zich aan het tendentieuze beeld dat de media neerzetten. „Uit de berichtgeving krijg je het beeld van iemand die dag en nacht omgeven is met slangen en apparatuur. Maar dat is niet het geval. Alleen wanneer Terri moet eten of drinken gaat ze aan een apparaat. Verder ligt ze in bed of zit ze -aangekleed- in een stoel.”
Bijkomend punt vindt Mitchell dat de zaak omgeven is met „de geur van de mammon.” Begin jaren negentig ontving de echtgenoot van Terri Schiavo een schadevergoeding van 1,5 miljoen dollar. Ongeveer tweederde van het geld was bestemd voor haar behandeling, de rest mochten Michael Schiavo en zijn schoonouders beschouwen als smartengeld. „Over dat geld hebben Michael en zijn schoonouders hevig onenigheid gekregen. Sindsdien spreke zij elkaar ook niet meer. Dat verschil van mening verscherpt de twist die gaande is. Gesteld dat Terri nog enigszins kan verstaan wat er aan de rand van haar ziekbed wordt besproken -hetgeen volgens sommige neurologen zo is- maakt dat haar lijden alleen maar erger”, zegt Mitchell.
Financiën spelen inderdaad een rol in de kwestie Schiavo. Van de bijna 1 miljoen dollar die bedoeld was voor haar medische behandeling, is volgens de ouders van Terri nog maar 50.000 dollar over, bijna 400.000 dollar is betaald aan de advocaat van Michael. Een paar maanden nadat de fondsen ontvangen waren, eind 1992, ontzegde hij haar de noodzakelijke revalidatie, bepaalde hij dat ze niet gereanimeerd mocht worden en verzette hij zich tegen de behandeling van een infectie aan de urinewegen. Schiavo woont inmiddels samen met een andere vrouw, bij wie hij twee kinderen heeft. De ouders van Terri denken dat hij uit is op de verzekeringspremie, die hij misloopt als hij zich eerst van Terri laat scheiden.