„We weten allemaal wat de problemen zijn en we weten allemaal wat we hebben beloofd te bereiken. Wat we nu nodig hebben zijn geen verklaringen of beloftes meer, maar actie", zei de VN–topman bij de presentatie van zijn rapport. Dat bevatte overigens weinig verrassingen. De aanbevelingen komen goeddeels overeen met die van een interne VN–commissie, die in december verslag uitbracht.

De ingrijpendste veranderingen betreffen de Veiligheidsraad, het belangrijkste VN–orgaan. Zoals verwacht stelt Annan voor de raad uit te breiden van vijftien naar 24 leden. Of dat betekent dat er ook nieuwe permanente leden moeten komen, laat de VN–chef aan de Algemene Vergadering over.

Onder meer Duitsland, India, Japan en Brazilië willen graag permanent lid worden. De vier hebben maandag een gemeenschappelijke verklaring uitgegeven waarin zij de hervormingsplannen van Annan uitvoerig prijzen. Het viertal verwacht de gewenste permanente zetel uiteindelijk te krijgen, zij het zonder vetorecht.

Ook moet de Veiligheidsraad nieuwe richtlijnen krijgen voor het gebruik van geweld en moet er snel een door ieder gedeelde definitie komen van het begrip ’terrorisme’. Al deze veranderingen moeten van de VN een slagvaardige organisatie maken, die toegerust is voor de uitdagingen van de 21e eeuw.

Maar Annan legt in zijn hervormingsplannen ook zware nadruk op de economische ontwikkeling van achterstandsgebieden en respect voor de mensenrechten. Hij wil de VN–commissie voor de Mensenrechten vervangen door een door de Algemene Vergadering gekozen Raad voor de Mensenrechten. Ook stelt hij een wereldwijd waarschuwingssysteem voor tegen natuurrampen en nieuwe strategieën voor de bestrijding van armoede, honger en ziektes.

Annan waarschuwde zijn gehoor dat zijn voorstellen een samenhangend geheel vormen. „De verleiding is groot om de lijst te behandelen als een á–la–carte menu en alleen de onderwerpen te selecteren die u in het bijzonder aanspreken", zie hij. „In dit geval werkt die aanpak niet. Wat ik voorstel, komt neer op een samenhangende strategie."

Annan wil dat de pijlers waarop zijn plannen steunen: ontwikkeling, veiligheid en mensenrechten, alle evenveel aandacht krijgen. Verbeteringen daarin kunnen niet los van elkaar worden bereikt, benadrukte hij.

Annan wilde vooral de Verenigde Staten tegemoetkomen, die vinden dat de VN te weinig daadkracht tonen in de strijd tegen het terrorisme. President George Bush uitte om die reden in de aanloop naar de oorlog in Irak zelfs openlijk zijn twijfel over de relevantie van de volkerenorganisatie. Hij vond dat de VN te veel met woorden in plaats van daden bezig waren.

De hervormingen moeten ook het gedeukte blazoen van de VN helpen oppoetsen. Affaires als de corruptie bij het olie–voor–voedselprogramma voor Irak, waarbij ook Annans zoon Kojo betrokken zou zijn, seksueel misbruik door blauwhelmen in Congo en interne kritiek naar aanleiding van onder meer de affaire–Lubbers, hebben het aanzien van de VN geen goed gedaan.

De wereldleiders moeten Annans voorstellen goedkeuren tijdens een top die in september wordt gehouden. Voor de hervorming van de Veiligheidsraad is een tweederde meerderheid noodzakelijk in de Algemene Vergadering. Bovendien moeten de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad akkoord gaan. Annan wil graag een begin maken met de hervormingen, voordat de VN in oktober hun zestigste verjaardag vieren.