Volgens de mensenrechtenbeweging Human Rights Watch en enkele andere groepen zijn er sinds 2003 „minstens” 26 gevangenen omgekomen door geweld in gevangenissen en gevangenkampen in Irak en Afghanistan. De groepen beroepen zich op officiële cijfers van leger en marine die zijn vrijgegeven op basis van de wet op openbaarheid van informatie.

Onder deze 26 „officiële” doden was maar één gevangene van de beruchte Abu Ghraib-gevangenis bij Bagdad. De andere slachtoffers vielen in andere kampen in Irak en Afghanistan. Vier van de slachtoffers overleden terwijl zij ondervraagd werden door vertegenwoordigers van de inlichtingendienst CIA.

„Dit toont wel aan dat het wangedrag tegenover gevangenen niet het werk van een paar zwakke broeders was, maar een wijdverbreid verschijnsel dat door de autoriteiten werd getolereerd”, aldus James Ross van Human Rights Watch.

Volgens Ross is het hoog tijd dat het wangedrag tegenover gevangenen wordt onderzocht door een onafhankelijke commissie, vergelijkbaar met de onafhankelijke commissie die de omstandigheden rond de septemberaanslagen van 2001 analyseerde. „Tot nu toe heeft het Pentagon (ministerie van Defensie, red.) de zaak onderzocht, maar dat kan men nauwelijks een onpartijdig en onafhankelijk onderzoek noemen”, aldus Ross.

Hoe moeilijk deze materie politiek ligt, bleek dinsdag in Washington. Daar kwam de commissie inlichtingen van de Senaat bijeen op verzoek van de Democraten, die momenteel in de Senaat in de minderheid zijn. De Democraten willen een formeel onderzoek naar eventueel wangedrag tegenover gevangenen door personeel van de CIA.

Maar Republikeins commissievoorzitter Pat Roberts weigert dit. Volgens hem is er „onvoldoende aanleiding” voor zo’n onderzoek.

Zijn Democratische collega John Rockefeller beschuldigt Roberts van partijdigheid om de regering-Bush te beschermen. „Dit schaadt ons aanzien in de wereld. Daarom moet er een diepgaand onderzoek naar deze misbruiken komen”, aldus Rockefeller.