Schäfer gaf decennialang met strenge hand leiding aan een Duitse enclave in het zuiden van Chili, waar hij in 1961 samen met enkele andere landverhuizers arriveerde. Later, in de jaren zeventig van de vorige eeuw tijdens het schrikbewind van generaal Augusto Pinochet, zijn in de afgelegen nederzetting politieke gevangenen mishandeld en ’verdwenen’.

De Colonia Dignidad (Waardigheidskolonie) was op papier een charitatieve instelling die zich wilde ontfermen over weeskinderen en andere kansarme minderjarigen. De gemeenschap liet zich daarbij leiden door een simpel stelsel van strenge normen en waarden dat Paul Schäfer zelf had geformuleerd.

Als fervent aanhanger van het Führer-beginsel verlangde en kreeg Schäfer absolute gehoorzaamheid van zijn kleine groepje volgelingen met wie hij in de buurt van zijn geboortestad Siegburg, nabij Bonn, een landbouwkolonie stichtte om ontspoorde kinderen een heropvoeding te gunnen. In 1960 deden twee aan Paul Schäfer toevertrouwde jongens bij de plaatselijke politie aangifte van mishandeling en ontucht door hun voogd.

Het was toen al niet de eerste keer dat Schäfer ervan werd verdacht zich aan minderjarigen te hebben vergrepen. In 1953 moest hij zijn werk als onderwijzer van kinderen met een leerachterstand op de lagere school van een doopsgezinde gemeente in het dorpje Gartow opgeven na verschillende klachten over ontucht. Het plaatselijke openbaar ministerie zag bij die gelegenheid van vervolging af wegens onvoldoende belastend bewijsmateriaal.

Dat was zeven jaar later niet het geval, hetgeen Paul Schäfer en de ongeveer 200 leden van zijn sekte noopte tot een drastisch besluit: zij zouden het ’onwelkome’ Duitsland de rug toekeren om elders een bestaan op te bouwen.

Schäfer stuurde terstond een delegatie uit zijn gemeenschap naar het Zuid-Amerikaanse Chili om daar grond te kopen. Een jaar later wist de inmiddels formeel in staat van beschuldiging gestelde Schäfer op een vals paspoort uit Duitsland te ontsnappen en aan arrestatie te ontkomen. Enkele maanden later arriveerden de laatste van zijn volgelingen in Chili, na alle bezittingen van de gemeenschap in Duitsland te hebben verkocht.

Eenmaal gevestigd in Chili, waar de autoriteiten toentertijd geen idee hadden van Schäfers verleden als pederast, begon de voortvluchtige Duitser voortvarend met het opzetten van zijn kolonie. Zo bepaalde hij onder meer dat ongetrouwde jonge mannen en vrouwen een strikt van elkaar gescheiden bestaan moesten leiden, waarbij elke vorm van contact of omgang uit den boze was. Alleen Schäfer zelf kon beschikken over hun toekomst en uitmaken wie met wie mocht trouwen.

Ouders leefden gescheiden van hun kinderen, die zij slechts op zondag tijdens de kerkdienst even mochten zien. De opvoeding van de kinderen was verder geheel in handen van de gemeenschap, waarbij Schäfer er persoonlijk op toezag dat de minderjarigen geen moment rust kenden. Spelen was strikt verboden, want voor iedereen op de kolonie gold het zelfde devies: werken en studeren, tot aan zestien uur per dag.

Afwijkende meningen bestonden niet, want voor ’dwalingen’ die indruisten tegen de rigide levensleer van de voormalige veldverpleger was in de Colonia Dignidad geen plaats. Een ordedienst bestaande uit Schäfers meest loyale (fanatieke) volgelingen zag erop toe dat iedereen zijn deel aan de gemeenschap leverde. Deze ’bewakers van de waardigheid’ ontmoedigden bovendien het contact tussen de kolonisten en hun Chileense omgeving.

De noeste arbeid die Schäfer van zijn volgelingen verlangde, bleef niet zonder resultaat. Begonnen als een stukje land van amper 30 hectare groeide de Colonia Dignidad uit tot een grootgrondbezit dat op zijn hoogtepunt, ongeveer vijftien jaar geleden, een oppervlakte van ruim 17.000 hectare besloeg.

Maar in 1966, nog geen vijf jaar nadat hij in Chili was aangekomen, bleek dat Paul Schäfer weer in de fout was gegaan. De toen twaalf jaar oude Wolfgang Müller, wiens ouders behoorden tot de voorhoede die Schäfer vanuit Duitsland naar Chili had gestuurd, wist uit de kolonie te ontsnappen. Bij de politie van het dorpje Parral meldde hij het slachtoffer te zijn geworden van Schäfers perversiteiten. De rechtszaak die hierop volgde, dwong de sekteleider, tegen wie een aanhoudingsbevel was uitgevaardigd, zich schuil te houden op zijn kolonie, die hij op straffe van arrestatie niet kon verlaten.

Hoewel het aantal beschuldigingen tegen Schäfer zou toenemen en de Chileense justitie uiteindelijk meer dan twintig gevallen van ontucht met minderjarigen moest noteren, bestond er in het Zuid-Amerikaanse land ook veel bewondering voor de hard werkende Duitse immigranten. De Colonia Dignidad genoot jarenlang vrijstelling van belastingen en ontving met regelmaat bezoeken van hoogwaardigheidsbekleders. Ondertussen bleef Schäfer het leven in de gemeenschap via stromannen, die hem voor de ’kwade buitenwereld’ afschermden, domineren.

Vrijwel direct na de staatsgreep van 1973, waarmee het leger van generaal Augusto Pinochet de burgerregering van de socialistische president Salvador Allende ten val bracht, knoopte de geheime politie van het juntabewind contacten aan met de Colonia Dignidad. De Chileense generaals hebben van hun aan idolatrie grenzende bewondering voor Teutoonse kadaverdiscipline nimmer een geheim gemaakt. De rechtszaken tegen Paul Schäfer verdwenen prompt in een diepe la.

De waarheidscommissie die onlangs verslag deed van de clandestiene detentiecentra in het Chili van generaal Pinochet en de folteringen die daar plaatsvonden concludeerde in haar lijvige rapport dat er onweerlegbare bewijzen bestaan dat de Colonia Dignidad van Paul Schäfer een groot aantal hand- en spandiensten verleende aan de geheime politie (DINA) van het militaire regime. Enkele tientallen politieke gevangenen zijn op de kolonie ernstig mishandeld, waarbij enkelen zelfs kwamen te overlijden.

De huidige zegsman van de inmiddels formeel ontbonden gemeenschap, de 46-jarige Michael Müller, die in 1974 vanuit Duitsland op de Colonia Dignidad arriveerde in de hoop daar samen met zijn moeder een „eerlijker bestaan” te vinden, geeft volmondig toe dat de kolonie in het verleden „fout” is geweest. „Nu moet ik erkennen er spijt van te hebben de heer Paul Schäfer ooit in woord en daad te hebben geholpen”, aldus Müller, die de Chileense justitie inmiddels alle medewerking heeft toegezegd bij het navorsen van Schäfers verleden en dat van de kolonie zelf.

Tegenwoordig staat de gemeenschap open voor de buitenwereld. Michael Müller heeft zelfs plannen voor het bevorderen van het natuurtoerisme op de uitgestrekte gronden van wat eens de kolonie was. De meeste grond is thans in handen van particulieren die de bezittingen van de gemeenschap, na diens wettelijke ontbinding, hebben opgekocht.

Volgens Müller hebben de meeste kolonisten, enkele ouderen uitgezonderd, Paul Schäfer van de troon gestoten. „Vrijwel niemand ziet in hem nog een weldoener of een messias. Hij is nu weinig meer dan een oude man met een vies verleden die honderden anderen jarenlang heeft misleid en uitgebuit”, aldus Müller.

Voor de Chileense minister van Binnenlandse Zaken, José Insulza, bewijst de arrestatie van Paul Schäfer dat er aan de straffeloosheid in zijn land een einde is gekomen. „Niemand kan zich in Chili boven de wet wanen. Dat geldt voor Pinochet en voor Schäfer net zo goed als voor een tasjesdief of een inbreker”, aldus de bewindsman. Paul Schäfer wacht een lange reeks processen wegens ontucht met minderjarigen, belastingontduiking en betrokkenheid bij misdaden tegen de mensheid vanwege zijn rol tijdens de dictatuur.