Rond de millenniumwisseling –het internet was nog jong– vermeldden bedrijfsreglementen of arbeidsvoorwaardenregelingen met enige regelmaat zoiets als: het is niet toegestaan om onder werktijd voor privéaangelegenheden e-mails te verzenden of het internet te raadplegen. Het is bijna hilarisch om terug te lezen; nu leven we in een tijd waarin het internet ons leven en onze communicatie domineert.

Daardoor communiceren we ook veel sneller en makkelijker met elkaar via WhatsApp en andere kanalen. Je kunt even bij je kind checken of het al thuis is, je oude moeder kan jou bereiken als er iets niet goed gaat en ondertussen raadpleeg je vlak voor je rit op de fiets naar huis even de buienradar.

We hebben altijd onze mobiele telefoon bij ons. Zodra we even het idee hebben dat we het apparaat kwijt zijn, voelen we direct een lichte paniekreactie. Daarbij weten we dat anderen ook hun mobiel bij zich hebben. Als je kind een uur niet reageert op je appje, word je ongerust. Kan een werkgever in deze tijd daarom zomaar verbieden dat je je mobiel bij je hebt op het werk?

Het antwoord begint bij het instructierecht van de werkgever: het stellen van regels op en rond het werk. Denk bijvoorbeeld aan kledingregels, of en waar je mag roken en hoe opgeruimd we ons bureau moeten houden. Dit zijn allemaal zaken die de werkgever mag instrueren en waarvoor hij geen instemming van de werknemers nodig heeft. Het verbod om een mobieltje bij je te hebben valt onder dit instructierecht.

De werkgever mag echter niet onbeperkt gebruik maken van dat recht. De regel moet in ieder geval redelijk zijn, een (bedrijfs)belang dienen en niet onredelijk bezwarend zijn voor de werknemer. Een hilarisch voorbeeld: een bouwonderneming mag bouwvakkers niet opdragen om in tweedelig pak naar hun werk moeten komen. Deze eis is onredelijk, dient geen bedrijfsbelang en is onnodig belastend voor het personeel: werknemers zullen dagelijks hun pak moeten laten stomen. De bakkerij die uit hygiëneoverwegingen vraagt om een haarnetje om te doen, is daarentegen wel redelijk bezig: hygiëne is het aantoonbare belang, en het kost de werknemer weinig moeite.

Terug naar de mobiel. Onder een redelijk bedrijfsbelang valt de veiligheid, bijvoorbeeld als je op een heftruck rijdt in een magazijn. Maar hierbij valt ook te denken aan situaties waarin het noodzakelijk is dat een proces niet onderbroken kan worden –als je aan de lopende band staat–  of waarin opperste concentratie vereist is. In die gevallen is een mobielverbod denkbaar en weegt dat op tegen het belang van de werknemer. Uiteraard moet er altijd een mogelijkheid zijn om de mobiel ergens veilig te op te bergen.

De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU.