In één zwierige beweging kreeg premier Dick Schoof dinsdagochtend een donkergrijze kappersmantel over zijn antraciete maatpak gedrapeerd. „Vakmensen zoals deze mbo-studenten hebben we keihard nodig”, schreef hij op Instagram over de knipbeurt die hij op Prinsjesdag kreeg van leerlingen in Den Haag.

Schoof mag blij zijn dat hij überhaupt een kappersafspraak kon maken, nu steeds meer kapsalons met personeelstekorten kampen. En niet alleen kappers: in allerlei sectoren lopen bedrijven vast door gebrek aan mensen.

Zo reden er deze zomer wekenlang geen treinen tussen Den Haag en Schiedam door gebrek aan technici, zitten veroordeelde criminelen met een enkelband thuis door een tekort aan cipiers, lopen wachtlijsten in de zorg op en experimenteren basisscholen met een vierdaagse schoolweek.

Om die krapte op de arbeidsmarkt aan te pakken is natuurlijk meer nodig dan een premier die zijn waardering uitspreekt vanuit een kappersstoel. Het nieuwe kabinet presenteerde later die dinsdag dan ook een heel pakket maatregelen in de Miljoenennota.

Arbeidsmigratie ziet de regering niet als oplossing, mensen meer uren laten werken wél.

Kampioen deeltijd

Op dit moment hebben 9,8 miljoen mensen betaald werk, maar er is geen land in Europa waar zo’n groot aandeel dit in deeltijd doet: een kwart van alle mannen en twee derde van alle vrouwen. Als al die mensen nou net even wat meer uren draaien?

De overheid kan dat niet verplichten, wel stimuleren. Eén manier is onderzoeken hoe mensen makkelijker verlof kunnen aanvragen. Dat is momenteel best ingewikkeld, vindt het kabinet.

Toegankelijker verlof is geen gek idee, vindt Michel van Smoorenburg. De arbeidsmarktadviseur bij het UWV zegt dat zo’n half miljoen deeltijdmedewerkers eigenlijk liever meer uren zouden werken. „Dat deze mensen toch in deeltijd blijven komt niet doordat er geen voltijdsbanen beschikbaar zijn, maar doordat zij moeten zorgen voor hun kind of oude moeder.”

Belastingstelsel

Ook het Nederlandse belastingstelsel werkt deeltijd in de hand, vervolgt hij. Door een relatief hoge heffingskorting hoeven werknemers geen belasting te betalen over het eerste aantal uur dat zij werken. Hoe minder uren je dan werkt, hoe groter het gedeelte waarover je geen inkomstenbelasting hoeft te betalen.

Deze heffingskorting gaat het kabinet versoberen, waardoor het geld overhoudt om de inkomstenbelasting voor lage en middeninkomens te kunnen verlagen. Werken moet zo meer lonen.

Hoeveel meer mensen daardoor uit de deeltijd komen? Van Smoorenburg vindt het moeilijk te voorspellen. Ook Jasper J. van Dijk, econoom bij denktank Instituut voor Publieke Economie, zegt dat er geen vuistregel bestaat om dat makkelijk te berekenen. Hij verwacht echter geen wonderen van de belastingverlaging. Die bedraagt slechts iets meer dan 1 procentpunt, en geldt alleen over het eerste deel van het inkomen.

„Een werkgever heeft soms liever twee mensen in dienst die twintig uur werken, dan één van veertig uur” - Michel van Smoorenburg, arbeidsmarktadviseur UWV

Het helpt wellicht meer om het ingewikkelde stelsel van toeslagen en andere regelingen te versimpelen of af te schaffen, zegt Van Dijk. „Dan zien mensen duidelijk hoeveel ze erop vooruit gaan als ze meer werken.”

Nu is dat juist vaag, en gaan werknemers er soms zelfs op achteruit doordat zij bij meer gewerkte uren een toeslag verliezen. „Het kabinet werkt wel aan afschaffing, maar dat is nog toekomstmuziek. En een complexe regeling als de huurtoeslag heeft het kabinet juist verhoogd.”

Deeltijd voordelig

Je zou overigens denken dat werkgevers zoveel mogelijk aansturen op voltijdsbanen. Maar ook voor hen is deeltijd vaak voordelig, zegt Van Smoorenburg van het UWV. „Een werkgever heeft soms liever twee mensen in dienst die twintig uur werken, dan één van veertig uur. De parttimers zijn flexibeler in te roosteren, gaan in hun vrije tijd naar de tandarts en zijn per gewerkt uur productiever.”

En vergeet niet dat een deel van de Nederlanders werkt juist omdát dit in deeltijd kan, zegt Van Dijk. Stel dat het de overheid lukt om voltijd weer de norm te maken, dan kunnen deze mensen afhaken.