Als de Russen Oekraïne eind februari 2022 binnenvallen, weet de 32-jarige Oekraïense natuurkundeleraar Pavlo wat hem te doen staat. Hij verlaat zijn gezin en vertrekt naar het front om te vechten, vertelde hij vrijdag in De Telegraaf. Het kost hem bijna zijn leven. Als een granaat dichtbij inslaat, raakt Pavlo zwaargewond aan zijn arm.

Artsen in Oekraïne kunnen hem niet helpen. Pavlo wordt daarom overgevlogen naar Nederland. In het Radboudumc in Nijmegen gaat hij onder het mes. Uit weefsel dat wordt afgenomen, blijkt dat hij twee verschillende soorten extreem resistente bacteriën in zijn arm heeft. Als de infectie niet kan worden behandeld, loopt Pavlo het risico dat hij zijn arm verliest. Hij heeft geluk: een antibioticum dat alleen als laatste redmiddel wordt gebruikt, slaat aan.

Sinds het begin van de oorlog hebben Nederlandse ziekenhuizen al zeker 143 Oekraïense militairen behandeld. Het komt geregeld voor dat zij ”superbacteriën” bij zich dragen, die in Nederland normaal niet voorkomen en ongevoelig zijn voor bijna alle soorten antibiotica.

„Wij hebben in Nederland gelukkig alle soorten antibiotica ter beschikking”, verklaart dr. Alma Tostmann, infectieziektenepidemioloog bij het Radboudumc. „Maar als niets meer werkt, kun je aan bijvoorbeeld een blaasontsteking overlijden.”

Isoleerkamer

Antibioticaresistentie is in Oekraïne een groot probleem. Dat komt volgens Tostmann omdat artsen daar onnodig veel gebruikmaken van antibiotica. Bacteriën ontwikkelen daardoor sneller resistentie. Daarnaast speelt mee dat de meeste klinieken in de oorlogsgebieden de hygiënemaatregelen niet op orde hebben. Hierdoor kunnen resistente bacteriën zich makkelijk verspreiden van de ene naar de andere patiënt. Bovendien hebben patiënten vaak complexe en diepe wonden, waardoor ze zeer vatbaar zijn voor infecties.

Hoe veilig zijn de Nederlandse ziekenhuizen nog, nu er tal van Oekraïense militairen met superbacteriën worden behandeld? Andere patiënten lopen geen gevaar, stelt Tostmann gerust. „We doen er alles aan om te voorkomen dat deze ziekteverwekkers zich verspreiden.”

Volgens RIVM-cijfers is het tussen begin 2022 en augustus 2023 drie keer voorgekomen dat een extreem resistente bacterie oversprong op een Nederlandse patiënt. Hoe het hun daarna is vergaan, kan het RIVM niet zeggen.

Antibioticaresistentie speelt niet alleen in Oekraïne, maar is wereldwijd een groot en groeiend probleem. Met name landen in Azië en Afrika hebben ermee te maken. Om te voorkomen dat patiënten resistente bacteriën meenemen naar Nederland, worden ze hier standaard in een isoleerkamer behandeld. Dat betekent onder meer dat artsen en verpleegkundigen schorten, maskers en wegwerphandschoenen dragen, en dat patiënten worden getest op de aanwezigheid van resistente bacteriën.

Met Pavlo gaat het intussen goed. Als zijn arm is hersteld, wil hij weer terug naar Oekraïne om zijn land te dienen.