Deze verrassende ontwikkeling werd op gang gebracht in Valencia. Daar hielden de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU-lidstaten de afgelopen twee dagen een conferentie met hun collega’s van de landen rond de Middellandse Zee, in het kader van de versterking van de onderlinge samenwerking.

Nadat bewindslieden uit de Arabische wereld in eerste instantie een protesthouding aannamen tegen de aanwezigheid van hun Israëlische ambtgenoot Peres, lukte het de Unie later alle deelnemers toch met elkaar aan één tafel te krijgen. Syrië en Libanon hadden zich uit ongenoegen vooraf afgemeld voor de bijeenkomst in de Spaanse kustplaats.

De vergadering eindigde met een gemeenschappelijke verklaring. Daarin benadrukken alle partijen dat er geen militaire oplossing is voor het conflict. Zij roepen op om te werken aan een staakt-het-vuren en zo snel mogelijk vredesonderhandelingen te beginnen. Als de doelstellingen voor de langere termijn zien zij het creëren van een levensvatbare, onafhankelijke Palestijnse staat en het aanvaarden van het bestaansrecht van Israël binnen veilige en internationaal erkende grenzen.

De Palestijnse afgevaardigde Shaath, die het overleg als „vruchtbaar” bestempelde, maakte de kanttekening dat hervatting van de contacten wat hem betreft alleen tot de mogelijkheden behoort als de Israëlische militairen zich terugtrekken uit de Westelijke Jordaanoever en de belegering van Arafat in diens hoofdkwartier opheffen. Hij merkte verder op dat hij het nog te vroeg acht voor een directe ontmoeting met Peres. Die riep de EU op de financiële hulp aan de Palestijnen voort te zetten. Hij onderstreepte het belang van „een bloeiende economie.”

Enkele weken geleden reisde er ook een hoge delegatie vanuit Europa naar het Midden-Oosten. Die keerde al na een dag huiswaarts omdat zij van de regering in Jeruzalem niet op bezoek mocht bij Arafat. Peres zou in Valencia hebben gezegd dat het mislukken van die missie het gevolg was van een misverstand. Buitenlandcoördinator Solana wordt thans vergezeld van de speciale gezant van de EU voor de betrokken regio, Moratinos.

Diplomaten beschouwen de verzoenende toon van Peres als een poging om de beschadigde relatie met de Unie te verbeteren. De Duitse minister Fischer vindt het een belangrijk signaal dat beide kampen met de Europeanen aan tafel kunnen zitten. Eurocommissaris Patten (Buitenlands Beleid) zei te hopen dat Peres namens de hele Israëlische regering heeft gesproken. Ook bij anderen klonk twijfel door over de opstelling van premier Sharon.

De EU is bereid geld uit te trekken voor de wederopbouw van de in de achterliggende weken verwoeste steden. Zij noemt vooralsnog geen bedrag en stelt als voorwaarde dat alle vijandelijkheden over en weer zijn beëindigd.