Een onderminister ontslaan, omdat hij niet komt opdraven bij een stemming. De Poolse premier Tusk deed het dinsdag. Waldemar Sługocki –de onderminister van Ontwikkeling en Technologie en lid van Tusks liberale Burgerplatform (KO)– is door de premier uit zijn functie ontheven, omdat hij wegens een reis naar de Verenigde Staten niet aanwezig kon zijn bij een stemming over verruiming van de abortuswetgeving in Polen.

Ook KO-parlementariër Roman Giertych werd prompt na de stemming op 12 juli geschorst, omdat hij niet kwam opdraven. Giertych staat bekend om zijn uitgesproken prolifestandpunt. „Vandaag heb ik, uit respect voor de standpunten van de overgrote meerderheid van de KO-kiezers en de discipline in de partij, besloten niet deel te nemen aan de stemming over het linkse project”, verantwoordde hij zijn keuze op X.

„Discipline in de coalitie is noodzakelijk, zodat er geen scheuren ontstaan”, verdedigde Tusk dinsdag het naar huis sturen van zijn onderminister. Een derde lid van zijn KO-partij die niet bij de stemming aanwezig was, Krzysztof Grabczuk, had volgens Tusk wel een goede reden om weg te blijven. Hij lag in het ziekenhuis.

Ook 24 afgevaardigden van de Poolse Volkspartij (PSL), die deel uitmaken van Tusks regeringscoalitie, stemden tegen versoepeling van het abortusverbod. Het resulteerde erin dat de Sejm, het Poolse parlement, de voorstellen van Tusk om de abortuswet te versoepelen met 218 tegen 215 stemmen heeft afgeschoten.

Zwangerschapsafbreking

De premier wilde met de stemming abortus tot twaalf weken zwangerschap onvoorwaardelijk mogelijk maken. Nu zijn de meeste zwangerschapsafbrekingen in Polen verboden. Straffen kunnen oplopen tot maximaal drie jaar cel voor artsen die vrouwen helpen met een abortus. Alleen als het leven van de vrouw in gevaar is of in geval van verkrachting of incest, mag de zwangerschap voortijdig worden beëindigd.

Tusk is er alles aan gelegen de nalatenschap van de nationaal-conservatieve PiS-partij –die het land van 2015 tot 2023 regeerde– teniet te doen. Sinds 1993 zijn zwangerschapsafbrekingen in het land verboden, maar na een uitspraak van het Poolse hooggerechtshof in 2020 werden ook abortussen bij foetale afwijkingen gecriminaliseerd.

„Als u zegt dat ik in deze kwestie heb gefaald, dan heeft u daar alle recht toe” - Donald Tusk, premier van Polen

Nadat Tusk echter eind vorig jaar als premier aantrad, zijn de rollen omgedraaid. In juni kreeg het Pabianice Medical Center een boete van omgerekend ruim 127.000 euro opgelegd door het Nationale Gezondheidsfonds, omdat het ziekenhuis weigert abortussen uit te voeren terwijl de aanvragers daar wettelijk wel voor in aanmerking komen. In juli stond een stemming in de Sejm gepland om de abortuswetgeving te verruimen. Die wetvoorstellen zijn nu door het parlement afgeschoten.

Wel stelt een parlementaire commissie een compromistekst op om toch voor een versoepeling van de huidige regels te zorgen. Maar Tusks regeringscoalitie is verdeeld. De PSL en Polen 2050 willen een restrictiever ontwerpvoorstel. De Linkse Partij wil het liefst de originele voorstellen opnieuw in stemming brengen, in de hoop de plannen door de Sejm te loodsen. Mocht dat lukken, dan is het vrijwel zeker dat president Andrzej Duda, die gelieerd is aan de voormalige regeringspartij PiS, met een veto het wetsvoorstel alsnog blokkeert.

Ergernis

Tusk sprak dinsdag zijn ergernis uit over het feit dat hij niet een meerderheid in de Sejm wist te overtuigen om voor zijn verruiming van de abortuswet te stemmen. Dat het hem nog steeds niet lukt een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes in te lossen, is voor de Poolse premier een grote politieke tegenslag. „Als u zegt dat ik in deze kwestie heb gefaald, dan heeft u daar alle recht toe”, sprak de premier dinsdag.

Ondanks zijn ergernis belooft Tusk echter „te doen wat ik kan” om ervoor te zorgen dat zijn regeringscoalitie niet uiteen valt vanwege abortus. Dat betekent dat hij de PSL-parlementariërs die tegen versoepeling van de abortuswet stemden, niet uit de coalitie zal zetten.