Vanaf oktober 2010 was Rutte minister-president van ons land. Jongeren tot een jaar of twintig zullen zich geen andere premier kunnen herinneren. Geen andere premier van ons land zat zo lang in het Torentje als hij.

Welke erfenis heeft de scheidend premier aan Nederland nagelaten? Die is niet zomaar in een paar woorden te vatten. Hij heeft in ieder geval zijn beste krachten en energie gegeven om ons land te dienen. Onvermoeibaar, enthousiast en betrokken. Zijn vriendelijkheid was alle mensen bekend. Dat kunnen we nog wel eens gaan missen. Zijn sobere levensstijl strekt iedereen tot voorbeeld.

Toch was zijn houdbaarheidsdatum verstreken. En dat kwam niet zozeer door de manier waarop de kabinetten onder zijn leiding de grote hoofdpijndossiers als het toeslagenschandaal en de Groninger gasaffaire afwikkelden, maar vooral door de persoonlijke missers die Rutte beging. Verschillende keren moest hij bekennen dat zijn geheugen hem in de steek had gelaten. Dat kan elk mens gebeuren, maar de enkele keren dat het hem gebeurde, kwam dat niet geloofwaardig over. Berucht is het debat in april 2021 waarin hij zei dat hij zich uitspraken over een ”functie elders” voor het toenmalige CDA-Kamerlid Omtzigt „verkeerd herinnerde”.

„Ruttes liberale uitgangspunt was dat waar de rechten van het individu botsen met de rechten van de groep, hij als liberaal altijd kiest voor de rechten van het individu”

Rutte, die zelf altijd de eed aflegde bij zijn installaties, had respect voor de orthodox-christelijke geloofsopvattingen. Zo verdedigde hij altijd de onderwijsvrijheid. Anderzijds maakte hij ook regelmatig duidelijk dat hij de Bijbelse opvattingen over het uitleven van homoseksualiteit van de hand wees en als achterhaald beschouwde.

Zijn liberale uitgangspunt was dat waar de rechten van het individu botsen met de rechten van de groep, hij als liberaal altijd kiest voor de rechten van het individu. Gemeenschappen zijn voor hem wel van betekenis, maar de belangen van het individu wegen zwaarder.

De praktijk van de afgelopen decennia toont aan dat deze liberale benadering de ruimte voor eeuwenoude en Bijbelse opvattingen over huwelijk en seksualiteit vermindert. De liberaal Rutte heeft daar geen dam tegen opgeworpen. Integendeel, hij heeft meegeholpen om dijken door te steken.

De negentiende-eeuwse Franse aristocraat en filosoof Alexis de Tocqueville bestudeerde tijdens een rondreis door Amerika het functioneren van de democratie aldaar. Hij concludeerde dat de verschillende soorten gemeenschappen en het christelijk geloof min of meer de voorwaarden zijn voor het goed functioneren van de democratie. Willen we niet ten prooi vallen aan despotisme of anarchie, dan is het van wezenlijk belang dat deze conclusie breed in de samenleving ingang vindt. Daaraan heeft de VVD onder leiding van Rutte weinig bijgedragen.