In Tadzjikistan zei Rahmatoello Zoirov van de Socialistische Democratische Partij de geconstateerde overtredingen morgen bekend te zullen maken. De leider van de Islamitische Wedergeboortepartij, Moehiddin Kabiri, klaagde dat waarnemers van zijn partij in veel stemlokalen in het land niet werden toegelaten.

President Emomali Rachmonov noemde het „gevaarlijk om democratie op te dringen” aan een samenleving die zo divers en verbrokkeld is als die van Tadzjikistan. „Men moet met de mentaliteit, cultuur, tradities en geschiedenis van elk klein volk rekening houden”, zei hij.

De verkiezingen gingen om 63 zetels in het lagerhuis van het parlement. Eenenveertig zetels worden direct gekozen, de overige 22 worden verdeeld over de partijen die minstens 5 procent van de stemmen hebben behaald. De eerste uitslagen zouden vandaag bekendgemaakt worden, maar algemeen wordt verwacht dat de partij van Rachmonov haar meerderheid zal behouden.

Rachmonov is sinds 1994 aan de macht. Hij gaf zondag aan een nieuwe termijn van zeven jaar te ambiëren als zijn huidige termijn in 2006 afloopt. „Ik ben nog jong, energiek en niet van plan de politiek te verlaten”, zei de 52-jarige president.

Tegen internationale waarnemers heeft president Rachmonov de afgelopen weken herhaaldelijk gezegd dat de verkiezingen in het land democratisch zullen verlopen. Maar in het afgelopen jaar sloot de regering verschillende onafhankelijke of aan de oppositie verbonden kranten. Er werden gerechtelijke onderzoeken gestart naar twee leiders van oppositiepartijen.

Volgens de oppositiepartijen werden hun leden bovendien veelvuldig geïntimideerd en heeft de regering gedreigd de zending van hulpgoederen naar gebieden waar de bevolking achter de oppositie staat, te staken.

Rachmonov zegt dat de mensen hem kiezen omdat hij voor rust heeft gezorgd in het land, waar van 1992 tot 1997 een oorlog woedde tussen regeringsgezinde troepen en strijders van de islamitische oppositie. De oorlog verwoestte een groot deel van het land en kostte aan zeker 100.000 mensen het leven. Volgens critici is de huidige stabiliteit in het land slechts schijn.

Het straatarme Tadzjikistan kent legio problemen. Zo blijft het de belangrijkste doorvoerhaven van heroïne uit Afghanistan naar Rusland en Europa. Daarnaast leeft het gros van de Tadzjiekse gezinnen onder de armoedegrens, wat al meer dan 1 miljoen van de 6 miljoen Tadzjieken heeft gedwongen werk te zoeken in Rusland of andere voormalige Sovjetrepublieken.

Bij de parlementsverkiezingen in Kirgizië was de opkomst met 59 procent nog nooit zo laag. De stembusgang verliep in de hoofdstad Bisjkek zonder veel incidenten, maar het was moeilijk een goed beeld te krijgen van de situatie in de rest van het land. Een binnenlandse waarnemersorganisatie meldde onregelmatigheden bij een tiental stembureaus.

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die ongeveer 200 waarnemers in het land had, kondigde voor vandaag een verklaring aan. Wel verklaarde een oppositieleider dat er massaal fraude is gepleegd.

De verkiezingen voor de 75 zetels tellende Jogorkoe Kenesj werden gehouden onder grote belangstelling van buitenlandse waarnemers en analisten. Alom bestond vrees voor fraude. Critici van de oppositie bereidden zich voor op ontwikkelingen als in Georgië en Oekraïne, waar recentelijk na frauduleuze verkiezingen volksrevoluties uitbraken.

President Askar Akajev, die het land sinds zijn onafhankelijkheid leidt, werd door Europese organisaties aanvankelijk aangewezen als een voorbeeld voor de andere, autocratische, presidenten in de regio. Maar de afgelopen twee jaar nam de repressie in Kirgizië snel toe. Het imago van de president liep een eerste deuk op toen de politie in 2002 zes demonstranten doodschoot die protesteerden tegen de arrestatie van een oppositielid.

Vervolgens liet Akajev een referendum houden over een grondwetswijziging die het tweekamerig parlement terugbracht tot één kamer en de kieswetten wijzigde. Volgens waarnemers en critici werd bij het referendum gefraudeerd en vergrootte de grondwetswijziging de macht van de president.

De spanningen liepen de afgelopen weken op door de uitsluiting van een achttal kandidaten van de oppositie op discutabele gronden. Zo verloren verscheidene oud-diplomaten het passief kiesrecht omdat zij een bepaling hadden overschreden die zegt dat iemand zich niet kandidaat kan stellen als hij voorafgaande aan de verkiezingsdatum langer dan vijf jaar aaneengesloten in het buitenland heeft vertoefd. De oud-diplomaten zeiden dat Akajev het artikel had misbruikt door potentiële rivalen op een post in het buitenland te benoemen. Een van de slachtoffers is de vooraanstaande oppositieleidster Roza Otoenbajeva, een voormalig ambassadeur in de Verenigde Staten en bij de Verenigde Naties in Georgië.

De uitsluiting van kandidaten, onder wie vooraanstaande parlementsleden, leidde de afgelopen week tot verscheiden blokkadeacties van wegen, waarbij verspreid over het land duizenden mensen betrokken waren.

In oktober mogen de Kirgiezen opnieuw de gang naar het stembureau maken om een nieuwe president te kiezen. Akajev, die sinds 1991 aan de macht is, zegt zich niet opnieuw kandidaat te stellen. Opposanten vrezen dat hij toch langer zal proberen aan te blijven als staatshoofd of de weg wil vrijmaken voor een familielid als opvolger.