De wegenbouwdivisies van de bedrijven Koop Tjuchem, Heijmans, BAM en KWS en twaalf van hun managers worden beoordeeld op het maken van prijsafspraken en onder andere het plegen van valsheid in geschrifte en oplichting.

Tijdens de voorbereidende zittingen in oktober vorig jaar veegde de rechtbank de beschuldiging van illegaal vooroverleg door bouwbedrijven van tafel. De vier bedrijven en vier van de twaalf managers kunnen daarvan niet meer worden beschuldigd, omdat die zaak voor hen is verjaard. Daarmee verviel een belangrijke aanklacht tegen hen.

Het openbaar ministerie handhaaft echter zijn beschuldiging dat bedrijven hadden afgesproken aanneemsommen te verhogen en het teveel in rekening gebrachte onderling te verdelen. Of dat dan in onderling overleg is gebeurd of niet, maakt voor die beschuldiging niets uit, stelde het OM eerder al. Daarnaast blijven de aanklachten valsheid in geschrifte en oplichting al dan niet door middel van een criminele organisatie recht overeind. In een enkel geval, toevoegen: zoals bij Koop en zijn medewerkers, komt daar ook nog corruptie bij.

De verdedigers zullen ongetwijfeld de aanval zoeken. Zij vinden dat de bouwbedrijven te vaak zijn afgeschilderd als pure fraudeurs en dat ze bij voorbaat zijn veroordeeld. Ook de kartelautoriteit NMa heeft bouwbedrijven door het uitdelen van miljoenen euro’s aan boetes al weggezet als sjoemelaars. Eerder al, in 2002, heeft de parlementaire enquêtecommissie naar de bouwfraude het vuur onder de bouwwereld opgestookt. Publiekelijk moesten bouwbedrijven en hun topmanagers toen getuigenissen afleggen.

De rechter-commissaris heeft sinds oktober vorig jaar tientallen getuigen gehoord die de verdediging van de bouwbedrijven had aangedragen en de rechtbank had goedgekeurd. Het moet blijken of de advocaten dit voldoende vinden of nog getuigenissen missen. Zij hebben behoefte aan informatie over de werkwijze van de politie bij het onderzoek. Ook willen ze weten of en hoe gegevens uit de parlementaire enquêtecommissie en uit het onderzoek door de kartelautoriteit NMa zijn gebruikt in het onderzoek door het openbaar ministerie. Officieel hadden die onderzoeken gescheiden van elkaar moeten verlopen.

De bouwfraude kwam aan het rollen in november 2001 door de onthulling in het tv-programma Zembla van de schaduwboekhouding door voormalig Koop-directeur Ad Bos. Bos had die schriftelijke bewijzen van prijsafspraken bij bouwprojecten eerder aan Justitie aangeboden maar het parket schrok terug van de prijs die Bos ervoor vroeg. Na de publiciteit die de tv-uitzending teweegbracht, begon Justitie alsnog met een onderzoek.

De rechtbank heeft in maart, april en mei drie dagen per week uitgetrokken voor de behandeling. De uitspraak volgt dan waarschijnlijk op 2 juli. Centraal staan zeven bouwprojecten waarbij de bedrijven en hun managers zijn betrokken geweest.