Is democratie echt altijd het beste?
Het is een terugkerend refrein: als het Midden-Oosten maar democratischer zou zijn, dan zou het daar wel beter gaan. Althans, zo is lange tijd gedacht. Na de Amerikaanse inval in Irak, in 2003, werd direct een democratisch regime geïnstalleerd. Maar de verwijdering van de dictator, Saddam Hussein, bleek ruimte te bieden aan allerlei jihadistische en andere extremistische groeperingen. Dat was niet voorzien.
Na de Arabische opstanden van 2011, die ook de belofte droegen van meer democratie, werd het niet veel beter. Tunesië, in het uiterste westen van de Arabische wereld, was een gunstige uitzondering, maar de democratie in dat land is het afgelopen jaar vakkundig om zeep geholpen door president Kais Saied.
Gelukkig hadden we nog die democratische uitzondering in het uiterste oosten van de Arabische wereld, Koeweit. Dat was weliswaar geen volledige democratie, maar toch de meest ontwikkelde in de regio.
Wás. Want sinds vorige week staat ook in Koeweit de democratie buitenspel. Het parlement is naar huis gestuurd. De emir, Mishal al-Ahmed al-Jaber al-Sabah, heeft de pauzeknop ingedrukt. Voor een periode van maximaal vier jaar is het democratische bestel gestopt om zo de grondwet te kunnen herzien.
Een drama? Dat ligt eraan wie je het vraagt. Er zijn tal van Koeweiti’s die blij zijn met de beslissing van de emir. Het parlement kwam de afgelopen jaren regelmatig met extreme wetsvoorstellen. Bovendien bracht de democratie veel corruptie met zich mee en misbruik van publiek geld. Dat de emir daar nu paal en perk aan stelt, vindt menigeen een goed idee.
Misschien wordt dat gevoelen nog het beste onder woorden gebracht door Loay al-Shareef uit de Verenigde Arabische Emiraten. Hij is een vredesactivist in een land dat zelf evenmin democratisch is, maar dat deert hem niet. „Ik heb mijn Amerikaanse en Europese vrienden vaak verteld dat democratie ons als Arabieren niet past; we zijn een stammenvolk dat een rechtvaardige leider volgt die echt geeft om zijn mensen. Persoonlijk ben ik een monarchist; ik geloof niet dat democratie universeel werkt.”
Het is een omstreden stelling, maar toegegeven: Al-Shareef kan wijzen op feiten. Arabische landen als de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar zijn niet democratisch, maar wel welvarend en stabiel. Met dank aan oliegeld, weliswaar, maar toch.
Meer dan 20 jaar na de inval in Irak zijn vrijwel alle westerse leiders genezen van hun drang om het Midden-Oosten te bekeren tot de democratie. Misschien is dat winst. Het punt moet wellicht niet langer zijn dat landen in het Midden-Oosten democratisch moeten worden, maar dat ze leiders krijgen die, zoals Al-Shareef zegt, daadwerkelijk rechtvaardig zijn en om hun mensen geven. En ja, die zijn er. Maar dik gezaaid zijn ze niet.
