Verder met een gat in het geheugen
Als gevolg van een hersenontsteking raakte de in Haarlem opgegroeide Jur Deitmers in 2017, op 21-jarige leeftijd, zijn herinnering volledig kwijt. De podcast ”De jongen zonder gisteren” beschrijft zijn ziekte en de zoektocht naar zijn nieuwe ik.
Jur leeft een leven waarin alles voor de wind lijkt te gaan. Zijn ouders zijn rijk en hij krijgt volop kansen, die hij als harde werker met beide handen aanpakt. Ter onderbreking van zijn studie in Rotterdam gaat hij een poosje aan Harvard studeren, een prestigieuze Amerikaanse universiteit.
Daar wordt hij ziek, maar de verschijnselen negeert hij. Als zijn studievriend een verward appje krijgt en hem uiteindelijk op straat vindt, begrijpt die dat er iets goed mis is. Jur loopt rond met ontbloot bovenlijf en op sokken en heeft geen idee waar hij is.
Na een heftig, comateus ziekbed ontwaakt hij. Hij kan aanwijzen waar het raam zit en wat een deur is. Maar op de vraag waar zijn moeder is –ze staat bij het voeteneind– blijft hij het antwoord schuldig. Het is het begin van een loodzware periode. Zowel voor hemzelf als voor zijn naaste familie, die hij weer opnieuw moet leren kennen en zich eigen moet maken.
Nieuwe herinneringen vasthouden lukt prima, maar de tijd van voor zijn ziekte is helemaal weg. Bij uitzondering komt er soms ineens een flard binnen, zoals een liedje over Sint-Maarten dat hem ineens te binnen schiet tijdens een les over de Caraïbische eilanden. De betekenis van de woorden ontgaat hem echter volledig.
In een vijfdelige podcastserie doet Josephine van Erve, journalist bij Wij Nederland en oud-studiegenoot, verslag van Jurs ziekte, zijn eenzaamheid en zijn zoeken naar wegen om het leven weer op te pakken. Ze spreekt met wetenschappers, behandelaars, vrienden en familie en ook met Jur zelf. Dat alles verweeft ze tot een compact, maar volledig verhaal waarin de feitelijke en de emotionele kant elkaar afwisselen.
De hobbels die Jur moet nemen om in een wereld vol vragen en onbegrip zijn weg weer wat te vinden, zijn legio. Hij gedraagt zich als een kind, maar heeft de intelligentie van een volwassene. Evenals voorheen spreekt hij uitstekend Nederlands en Engels, maar hij moet wel weer leren betekenis te geven aan uitdrukkingen en ongeschreven regels. Hij weet wat een tafel is, maar niet dat je daar niet altijd je voeten op kunt leggen. En op de vraag van zijn moeder hoe hij geslapen heeft, antwoordt hij: „Op mijn rug.”
Ook omgangsregels moet de onbevangen student weer aanleren. Hij stapt op iedereen af, benadert mensen ongeremd en open als een klein kind en heeft niet in de gaten dat hij veel te dicht bij hen staat. Tegelijkertijd houdt hij met zijn gedrag de omgeving een spiegel voor. Mensen omschrijven hem als puur. Hij is er niet op uit om mensen te behagen, maar is gewoon zichzelf.
Na een moeilijke eerste tijd waarin zelfmoordneigingen hem niet bespaard blijven, besluit Jur zijn leven weer op te pakken. Hij gaat niet op dezelfde voet verder, kan dat zelfs niet. Dit is een andere Jur, zegt ook zijn omgeving. Hij is niet langer gefocust op de mening van anderen en het opbouwen van een glansrijke carrière. In plaats daarvan steekt hij veel tijd en energie in de door hemzelf opgerichte stichting ItsME, waarmee hij geld inzamelt voor onderzoek naar hersen(vlies)ontsteking, en wil hij graag voor de klas.
Tegen de verwachtingen maakt Jur gewoon zijn studie af. Na vijftig maanden heeft hij niet alleen een studie economie, maar ook filosofie afgerond. Bijzonder, als je bedenkt dat hij in wezen weer moest beginnen bij de basisschool. Wie Napoleon was, wat Hitler deed en dat we met Kerst de geboorte van Jezus herdenken, hij moest het zich allemaal opnieuw eigen maken.
”De jongen zonder gisteren” toont een uniek verhaal dat van alle kanten wordt belicht. De podcast laat je zien dat een gezond brein een groot goed is, maar dat opgebouwde herinneringen je ook kunnen belemmeren om de wereld onbevooroordeeld tegemoet te treden. Jammer dat Jur zijn woorden een enkele maal kracht bijzet met schuttingtaal. Ook dat zijn blijkbaar zaken die het brein weer snel oppikt.
Daarnaast geven de afleveringen een inkijkje in een beter bemiddelde gemeenschap die met volle teugen van de wereld geniet, ook in het studentenleven. „Je realiseert je pas hoe zorgeloos je was als de zorgeloosheid weg is”, zegt moeder Bernadette daar zelf over. Woorden die het waard zijn om je in te spiegelen, en vast te houden.