Belastingstelsel kost eenverdienersgezin straks ook deel AOW
De afschaffing van de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting op de inkomstenbelasting treft eenverdienershuishoudens ook nog na hun pensioen fors in de portemonnee. Zij lopen straks zo’n 1000 euro netto-inkomen per jaar mis.
Dit komt doordat de niet-verdienende partner de algemene heffingskorting niet volledig kan verzilveren. Ook huishoudens waarvan een van de partners op dit moment weinig uren werkt, en dus weinig aanvullend pensioen opbouwt, lopen een deel van deze korting mis.
Dit blijkt uit een rapport van onderzoeksinstituut Centerdata uit Tilburg, dat aan het begin van het meireces door staatssecretaris Marnix van Rij (Financiën) naar de Tweede Kamer is gestuurd.
„Ik weet niet of men hierbij stilgestaan heeft toen besloten werd de overdraagbaarheid af te bouwen” - Boukje Cuelenaere, onderzoeker instituut Centerdata
De gevolgen voor AOW’ers hebben de onderzoekers verrast. „Ik weet niet of men hierbij stilgestaan heeft toen besloten werd de overdraagbaarheid af te bouwen”, zegt Boukje Cuelenaere desgevraagd. Zij is hoofd surveyonderzoek bij Centerdata en een van de opstellers van het rapport.
Meer werken
Opeenvolgende kabinetten hebben belastingmaatregelen gebruikt om mensen te stimuleren meer te gaan werken. Vooral eenverdienershuishoudens worden hierdoor getroffen. Zij betalen fors meer belasting dan tweeverdienershuishoudens met hetzelfde inkomen. Dat blijkt jaar op jaar uit berekeningen van emeritus hoogleraar staats- en bestuursrecht Jos Teunissen voor het Reformatorisch Dagblad.
Dit beleid blijkt nu dus ook door te werken in de levensfase waarin mensen niet meer kunnen werken. Het gaat om mensen die na 1962 geboren zijn en die dus vanaf 2029 of 2030 met pensioen gaan. Deze groep kan de algemene heffingskorting, waar elke Nederlander recht op heeft, niet meer geheel of gedeeltelijk overdragen aan zijn of haar partner.
Door zo’n overdracht kon de meestverdienende partner voorheen (het restant van) de korting verzilveren, waardoor het huishouden minder belasting hoefde te betalen. De overdraagbaarheid is tussen 2009 en 2023 stapsgewijs afgebouwd.
Repareren
Alleen een voldoende hoog aanvullend pensioen kan een dreigende toekomstige financiële tegenvaller repareren. Daarvoor zou de partner zonder betaald werk alsnog een baan moeten zoeken, of de partner die maar weinig verdient extra uren moeten maken. De oudste groep eenverdienershuishoudens heeft daar echter geen gelegenheid meer voor, denkt Cuelenaere. „Je moet dan wel heel hard gaan werken.”
Centerdata nam in opdracht van de ministeries van Financiën en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de systematiek van heffingskortingen onder de loep. Die werd in 2001 ingevoerd ter vervanging van de vroegere belastingvrije sommen en het arbeidskostenforfait.
Voor de berekening van het toekomstige nadeel voor eenverdienershuishoudens gingen de onderzoekers uit van de heffingskortingen en belastingtarieven van 2023. In dat jaar ontving een gehuwde of samenwonende AOW’er 12.779 euro bruto AOW, inclusief vakantiegeld. De verschuldigde belasting is 2437 euro. De (sowieso niet overdraagbare) ouderenkorting en de algemene heffingskorting bedragen samen 3418 euro.
Dit betekent dat deze AOW’er 981 euro niet kan verzilveren. Vroeger had zijn of haar partner dat alsnog kunnen doen. Om het bedrag wél zelf te kunnen verzilveren, zou de betreffende pensionado boven op de AOW een aanvullend pensioen van meer dan 5100 euro moeten hebben.
De onderzoekers leggen in hun rapport ook de vinger bij het inkomenseffect voor de huidige eenverdienershuishoudens. Zij kunnen de algemene heffingskorting (3070 euro in 2023) nog maar één keer verzilveren, in plaats van twee keer zoals vroeger. De onderzoekers noemen dat een „fors” verlies aan inkomen. „Hiermee wordt de (politieke) vraag actueel of de beperkte stimulering van de arbeidsparticipatie van minstverdienende partners in evenwicht is met het feit dat tegelijkertijd wel de inkomenspositie van enkele groepen huishoudens hierdoor verslechtert”, schrijven ze.
Overigens blijkt uit het rapport ook dat het doel dat de overheid met het afschaffen van de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting voor ogen had maar beperkt wordt bereikt. De onderzoekers vonden „een klein significant effect op het arbeidsaanbod van gemiddeld 34 extra gewerkte uren per jaar”. Ze vergeleken daarvoor vrouwen die geboren zijn in 1962 met vrouwen die geboren zijn in 1963.
