Maandenlang treuzelde Johnson met het in stemming brengen van een voorstel van president Joe Biden om Oekraïne financiële en militaire steun te geven. Eigenlijk was hijzelf tegen, net als veel conservatieve Republikeinse partijgenoten. En als er steun zou worden gegeven, dan moest er ook geld komen voor maatregelen tegen de immigratiegolven aan de Amerikaanse zuidgrens.

Enkele weken geleden veranderde Johnson van gedachten. Twee factoren speelden daarbij een belangrijke rol. Hij schrok van de informatie die hij van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA kreeg. De dreiging van het trio Rusland, China en Iran is groter dan hij steeds had verondersteld. Johnson noemt dit drietal inmiddels „de as van het kwaad”, een term die ooit door president Ronald Reagan is geïntroduceerd.

Een tweede factor, die in de media minder de aandacht heeft gekregen, is dat Johnson begin april een brief ontving van een aantal vooraanstaande leiders van baptistenkerken in de VS. Daarin werd expliciet aandacht gevraagd voor de positie van baptisten in Oekraïne. Zij zouden het meest te lijden krijgen van een Russische bezetting, omdat ze historische gezien een denominatie vormen die uit het buitenland is geïmporteerd. Daarom worden zij als Amerikaanse spionnen beschouwd.

Gemarteld

Ter illustratie werden de ervaringen van Azat Azatyan beschreven. Deze Oekraïense christen, wiens lijdensverhaal ook in Nederland bekend is geworden, is als krijgsgevangene recent zwaar door de Russen gemarteld, juist vanwege zijn godsdienst. Voor de baptist Johnson woog dit naar eigen zeggen zwaar.

Een derde, meer persoonlijk motief, is dat een zoon van Johnson onlangs is aangenomen op de marine-academie. „Plat gezegd stuur ik liever kogels naar Oekraïne dan Amerikaanse jongens”, zei hij vorige week.

Johnson slaagde erin de impasse te doorbreken door het plan van Biden, waarin ook steun was voorzien voor Israël en Taiwan, in delen op te knippen en apart over elk onderdeel te stemmen. De Democraten aarzelden bij de steun voor Israël; de Republikeinen waren in meerderheid tegen de hulp aan Oekraïne. Uiteindelijk wist Johnson op die manier het gehele plan erdoor te krijgen.

Verraad

Conservatieve partijgenoten van Johnson nemen hem kwalijk dat hij gebruik maakte van de steun van de Democraten. Zij verwijten hem te heulen met de vijand en beschouwen dit als verraad van de Republikeinse partij.

Inmiddels hebben enkele Republikeinen aangekondigd te werken aan een motie van wantrouwen jegens Johnson. Als die wordt aangenomen, treft hem hetzelfde lot als zijn voorganger, Kevin McCarthy, die vorig najaar het veld moest ruimen. Johnson kan zo’n motie alleen overleven als de Democraten hem steunen. Terwijl hijzelf bekend staat als uitgesproken conservatief, zou hij daarmee afhankelijk worden van de Democraten.

Johnson beseft dat. Toch blijft hij er rustig onder. Zaterdag, na afloop van de stemming, zei hij: „Ik loop niet door dit gebouw met vrees voor een afzetting. Ik heb gedaan wat ik het juiste acht.”

Het goedgekeurde plan wordt naar verwachting dinsdag behandeld in de Senaat. Daar zal het niet op veel tegenstand stuiten. De Democraten hebben daar de meerderheid en stemden al eerder voor hulp aan Kiev. En president Biden? Die kan niet wachten om er zijn handtekening onder te zetten. Tot vreugde van de Oekraïense president Zelensky en zijn volk.

„Plat gezegd stuur ik liever kogels naar Oekraïne dan Amerikaanse jongens” - Mike Johnson, voorzitter Huis VS