Tegenover de pers zei Bush dat dit zijn eerste diner op Europese bodem zou worden sinds zijn herverkiezing. Dat hij dat met Chirac had, „zegt toch wel wat”, zei Bush, terwijl Chirac naast hem stond.

Weinig relaties zijn door de oorlog in Irak zo onder druk komen te staan als die tussen de Verenigde Staten en Frankrijk. Op de vraag van een Franse journalist of die nu weer goed genoeg was om Chirac uit te nodigen op zijn ranch in Texas, een eer die alleen zijn naaste bondgenoten te beurt valt, zei Bush ontwijkend met een kwinkslag: „Ik zoek nog een goede cowboy.”

De Franse president zei dat de relatie met Bush altijd „heel warm” was geweest, maar ook dat ze het niet altijd overal over eens waren. Tijdens hun gezamenlijke optreden voor de pers sprak Bush over de Franse president als „Jacques”, terwijl die „president Bush” zei als hij het over zijn Amerikaanse ambtgenoot had.

De Amerikaanse president Bush had tijdens zijn redevoering maandagmiddag de internationale gemeenschap in Brussel ertoe opgeroepen zich in te spannen voor meer democratie en stabiliteit in het Midden-Oosten. De president riep Israël ertoe op een punt te zetten achter het nederzettingenbeleid in de Palestijnse gebieden. Over Syrië zei Bush dat dit land de bezetting van Libanon moet beëindigen.

In zijn toespraak in Brussel waarschuwde Bush dat een nieuw te vormen Palestijnse staat een aaneensluitend geheel moet zijn en „geen lappendeken” mag worden. Vorig jaar april schaarde hij zich nog openlijk achter Israëls nederzettingenpolitiek. Bush zei toen tijdens een bezoek van de Israëlische premier Sharon dat de Palestijnse eis van volledige terugtrekking van Israël uit alle bezette gebieden niet meer reëel zou zijn, gezien de situatie.

In een langverwachte toespraak in Brussel benadrukte Bush het gezamenlijke belang van de Verenigde Staten en de Europese Unie om voor vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten te zorgen. „Amerika en Europa zijn de morele verplichting aangegaan om niet toe te kijken hoe in het heilige land weer een generatie in een atmosfeer van geweld opgroeit”, zei Bush.

De president kraakte harde noten over Syrië en Iran. Bush stelde dat Iran moet stoppen met nucleaire activiteiten met het doel kernwapens te maken. Hij gaf Syrië niet alleen een veeg uit de pan voor de bezetting van Libanon. Bush liet weten dat Damascus ook moet stoppen met het steunen van subversieve groepen in Irak en „terroristische groepen die de hoop op vrede tussen Israëliërs en Palestijnen proberen te frustreren.”

In zijn toespraak onderstreepte Bush tevens het belang van goede banden tussen de Verenigde Staten en Europa. Bush vroeg de Europese landen hem te steunen bij het verspreiden van de democratie in de wereld. Hij roemde de „transatlantische alliantie” en stelde dat het bondgenootschap ondanks tal van geschillen in het verleden nog altijd sterk staat. „De alliantie van Noord-Amerika is de belangrijkste pilaar van onze veiligheid in een nieuwe eeuw”, aldus de president.

In zijn toespraak noemde president Bush Nederland bij name. Bush zei dat de VS en Europa „geweld zoals we in Nederland hebben gezien, moeten verwerpen.” Premier Balkenende denkt dat Bush naar de moord op Theo van Gogh verwees. De premier zou Bush dinsdag aanspreken over de opmerking over Nederland.

Van minister Bot (Buitenlandse Zaken) had „de zin er niet in gehoeven. Maar ik val er niet over, want ik weet dat de betrekkingen tussen Nederland en de Verenigde Staten goed zijn.”

Bush ontbeet vanochtend met zijn belangrijkste Europese bondgenoot, de Britse premier Tony Blair. De transatlantische relatie en het Midden-Oosten stonden prominent op de agenda. Na het ontbijt begaf de Amerikaanse president zich naar het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Hij werd bij de deur verwelkomd door secretaris-generaal De Hoop Scheffer.

Op de bijeenkomst van de NAVO-leiders was ook de Oekraïense president Joesjtsjenko aanwezig, die heeft aangegeven dat zijn land zich richting Europa moet begeven. Balkenende noemt de versterking van de democratie in Oekraïne „een belangrijke voorwaarde voor contacten met EU en NAVO.”

Bush begon zijn driedaags bezoek aan Brussel maandag met een ontvangst door de Belgische koning Albert. Bush’ vrouw Laura vergezelde hem daarbij. Zij bracht later nog een bezoek aan de historische Erasmus-bibliotheek in het Brusselse stadsdeel Anderlecht.

Bush en zijn minister van Buitenlandse Zaken Rice spraken maandagochtend ook met de Belgische premier Verhofstadt. Die lanceerde opnieuw een oud voorstel voor regelmatig overleg tussen de Europese en de Amerikaanse ministers van Buitenlandse Zaken. Volgens een Belgische woordvoerder noemde Bush dit een „interessant concept.” Bush is hier echter niet voor gewonnen en wil de NAVO gewoon blijven gebruiken als platform voor overleg tussen Europa en VS. Dat bevestigde hij maandagmiddag nog in een gesprek met NAVO-secretaris-generaal De Hoop Scheffer.

Voor de Amerikaanse ambassade in Brussel verzamelden zich maandagavond tussen de 3000 en de 4000 demonstranten om te betogen tegen het beleid van de regering-Bush. Onder de demonstranten bevonden zich opmerkelijk genoeg ook diverse politici van de regerende Vlaamse en Waalse socialistische partijen. De betoging verliep zonder noemenswaardige problemen.