Of hij een mooi voorbeeld weet waaruit blijkt dat het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) tegenwoordig meer oog probeert te hebben voor de mens? Hoogste baas Maarten Camps hoeft er niet lang over na te denken. „Jawel hoor”, zegt hij. Volgt het verhaal van een vrouw met een werkloosheidsuitkering (WW). Formeel geldt dan een sollicitatieplicht, maar aan solliciteren kwam ze als mantelzorger niet toe. Haar man was terminaal ziek. Daarom hoefde ze van het UWV even niet te solliciteren.

Toen bleek dat die vrouw en haar man zich in het buitenland bevonden, zonder dat ze het UWV om toestemming hadden gevraagd. Dat had wel gemoeten. Puur vanuit de wet geredeneerd zou zo’n vergrijp reden zijn de uitkering te verlagen. Mensen in de WW moeten beschikbaar zijn voor werk. Na veel discussie besloten de UWV’ers het anders aan te pakken.

Laatste wens

„Laten we het eens bekijken vanuit de bedoeling van de wet”, legt Camps uit. De vrouw gebruikte de uitkering om haar man te verzorgen en was na overleg door het UWV vrijgesteld van de sollicitatieplicht. „Toen hebben we besloten om ook de buitenlandreis te accepteren. Het was de laatste wens van haar man.” Een sanctie zou de vrouw nog verder in de problemen brengen. „Terwijl wij ernaar streven dat mensen zich gezien, gehoord en geholpen voelen.”

Het voorbeeld toont de cultuurverandering die het UWV volgens hem heeft doorgemaakt in de 3,5 jaar dat hij nu op zijn post zit. De organisatie was van oudsher nogal procedureel. „Nu hebben medewerkers hun blik sterk op de cliënt gericht.”

Het voorbeeld toont de cultuurverandering die het UWV volgens hem heeft doorgemaakt in de 3,5 jaar dat hij nu op zijn post zit. De organisatie was van oudsher nogal procedureel. "Nu hebben medewerkers hun blik sterk op de cliënt gericht.”

Daar was veel communicatie voor nodig. „In alle gesprekken die wij voeren, in de raad van bestuur, met de directeuren, met de medewerkers op de vloer, stellen we steeds de vraag: wat betekent een beslissing die we nemen voor de cliënt?”

Meedoen

„Wij zien het als onze hoofdtaak om ervoor te zorgen dat iedereen mee kan doen in de samenleving", zegt Camps. „Dat betekent dat we iedere keer vooropzetten hoe we iemand weer aan het werk kunnen helpen. Iedereen die bij ons komt, is namelijk op een of andere manier uitgevallen.”

„We zetten iedere keer voorop hoe we iemand weer aan het werk kunnen helpen” - Maarten Camps, bestuurder UWV

Maar juist in de zorg voor de meest kwetsbaren schiet het UWV nog tekort. De mensen die door gezondheidsproblemen niet meer (volledig) in staat zijn om te werken zijn aangewezen op een Wia-uitkering. Voor hen zijn de wachtlijsten, net als vorig jaar, vreselijk lang.

Bijna vijftienduizend mensen wachten nog altijd op de Wia-beoordeling, de toegangspoort tot een uitkering voor arbeidsongeschiktheid. En bijna twintigduizend mensen wachten op een herbeoordeling die zij zelf of hun werkgever hebben aangevraagd, bijvoorbeeld omdat hun gezondheidssituatie is gewijzigd.

Toch zit Camps er dit jaar met een beter gemoed. „We hebben het afgelopen jaar een keerpunt bereikt." Het UWV is er voor het eerst in jaren in geslaagd de wachtlijst voor de Wia-beoordeling korter te maken. En dat terwijl zich in 2023 meer mensen bij de Wia-poort meldden.

Zestigplussers

De medewerkers van het UWV realiseerden de trendbreuk dankzij een tijdelijke noodmaatregel die van het UWV in zekere zin een stempelmachine maakte: zestigplussers worden (bijna) niet door een verzekeringsarts gezien en op basis van hun dossier volledig afgekeurd. Mede daardoor voerde het UWV voor het eerst in jaren meer Wia-beoordelingen uit dan in het voorgaande jaar. In totaal ging het om bijna 13.000 stuks extra.

„We hebben het afgelopen jaar een keerpunt bereikt” - Maarten Camps

„We zijn heel blij dat dit gelukt is" zegt Camps. Maar het is een kwetsbare ontwikkeling, voegt hij toe. Want de zestigplusregeling loopt eind dit jaar af, en het ministerie heeft nog niet toegezegd om de regeling voor de tweede keer te verlengen.

Daarbij komt dat het UWV fors meer Wia-aanvragen kreeg. De oorzaken: meer mensen werken en dus kunnen ook meer mensen arbeidsongeschikt worden. Oudere medewerkers moeten door de verhoging van de pensioenleeftijd langer doorwerken en jongere medewerkers hebben last van de hoge werkdruk. Van de mensen jonger dan 40 jaar die instromen in de Wia heeft 60 procent volgens Camps last van psychische problemen. En dan is er nog long-covid, die slachtoffers blijft maken.