Toen hij zijn eerste uitkeringsspecificatie kreeg, viel het Gerrit Romkes direct op. Er wordt veel belasting ingehouden op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. De Urker draagt maandelijks honderden euro’s meer belasting af dan iemand in loondienst met hetzelfde inkomen.

Romkes lijdt aan een progressieve oogaandoening waardoor zijn zicht steeds harder achteruit gaat. Hij heeft niet meer dan vijf procent zicht aan een oog. Om deze reden is hij volledig arbeidsongeschikt verklaard; zijn werk op de administratieafdeling van een Urks vrieshuis moest hij neerleggen. Sinds 2022 ontvangt hij van het UWV een IVA-uitkering (Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten).

De Urker vindt het onrechtvaardig dat hij op jaarbasis duizenden euro’s meer belasting betaalt dan iemand die werkt. De reden daarvoor is dat iemand in loondienst arbeidskorting krijgt. Dit is een fiscaal voordeel dat voor 2024 is vastgesteld op maximaal ca. 5500 euro. Een uitkeringsgerechtigde krijgt deze korting niet.

Het doel van de arbeidskorting is dat werken loont. Het fiscale voordeel is een instrument om mensen te prikkelen om te gaan werken of meer te gaan werken. Dat steekt Romkes. Hij zou wel willen werken, maar hij kan niet werken. „Mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn hebben een strenge keuring gehad bij het UWV”, legt hij uit. „Je kunt tegen ons niet meer zeggen: „Sorry, je werkt niet, dus je hebt geen recht op arbeidskorting.” Dat is onrechtvaardig.”

De Urker vindt de huidige praktijk in strijd met het draagkracht- en solidariteitsbeginsel waarop het belastingstelsel is gebaseerd. Deze principes houden in dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. „Het is misschien een beetje krom uitgedrukt, maar moeten wij, 150.000 volledig arbeidsongeschikten, de miljardeninvestering voor chipmachinefabrikant ASML betalen? Of, hoe terecht ook dat ze er zijn, de opkoopregelingen voor boeren? Dat wij geen arbeidskorting krijgen is eigenlijk een vorm van fiscale discriminatie.”

Schuitje

Samen met zijn vriend Gerrit Loosman −„die in hetzelfde schuitje zit”− schreef Romkes alle politieke partijen aan. Ook benaderde hij een breed scala aan maatschappelijke organisaties: van de vakbonden, de Sociaal Economische Raad, de Bond voor Belastingbetalers tot aan het College voor de Rechten van de Mens, het Landelijk meldpunt discriminatie en de Nationale Ombudsman.

Romkes voerde gesprekken met PVV, GL-PvdA, VVD, NSC, D66, BBB, SP, SGP, CU en Volt. Samengevat geven vrijwel alle partijen aan dat hij een „terecht punt” aanstipt. Echter, om tot een oplossing te komen, moet er stevig ingegrepen worden in het belastingstelsel.

„Waar we voorheen gezinsuitgaven gemakkelijk konden betalen, ligt de drempel nu hoog” - Gerrit Romkes, volledig arbeidsongeschikte

Ook minister Van Gennip (Sociale Zaken) reageerde op verzoek van de Tweede Kamer op het schrijven van Romkes en Loosman. Van Gennip benadrukte dat het verschil in belastingdruk tussen werkenden en volledig arbeidsongeschikten een doelbewust gevolg is van het kabinetsbeleid om werken te stimuleren. Tegelijkertijd noemde de bewindsvrouw de ontstane situatie „voorstelbaar frustrerend voor mensen die wel willen werken, maar dat niet kunnen.” Voor een oplossing verwees ze naar een nieuw kabinet.

Forse werkbonus

Romkes begrijpt dat er verschil in inkomen is tussen werkenden en arbeidsongeschikten. „Dat de overheid iemand niet volledig kan doorbetalen als hij arbeidsongeschikt raakt, begrijpt iedereen. Echter, als arbeidsongeschikte krijg je een uitkering van 75 procent van het oude brutoloon. Die klap van 25 procent is voldoende. Werken loont altijd, ook zonder arbeidskorting. Het is helemaal niet nodig om werkenden ook nog eens zo’n forse werkbonus te geven. De verschillen zijn nu te fors.”

Ondanks de terugval in inkomen, lukt het de Urker om rond te komen. „Gelukkig wel. We mogen niet klagen. Maar we hebben thuis keuzes moeten maken. De klap was best heftig. Waar we voorheen gezinsuitgaven gemakkelijk konden betalen, ligt de drempel nu hoog. Het scheelt dat mijn vrouw meer is gaan werken.”

Romkes houdt hoop dat er een oplossing komt. „Ik ga ervan uit dat politici in Den Haag er niet voor zichzelf zitten. En dat op zeker moment het kwartje zal vallen dat dit niet rechtvaardig is.”