Een preek van acht minuten volgens de principes van de Vroege Kerk
Samen nadenken over het maken van een preek zoals de Vroege Kerk dat deed. In Friesland bogen predikanten uit heel Nederland zich woensdag over de zogenoemde viervoudige schriftzin.
Op deze zonovergoten morgen verzamelen zich zo’n zestig predikanten en studenten in de Grote of Sint-Martinuskerk in Dokkum. Het is inmiddels een traditie: de jaarlijkse ”preektocht” in Friesland die in het teken staat van de Vroege Kerk. Organisator van de tocht, ds. K.H. Bogerd, predikant van de hervormde gemeente in Walterswald, dompelt de aanwezigen onder in het thema door twee verzen van Psalm 89 te zingen. Zoon Evan begeleidt hem en verzorgt de muzikale omlijsting van de dag. De preektocht staat dit jaar in het kader van de verschillen tussen de Alexandrijnse en Antiocheense school binnen de uitleg volgens de viervoudige schriftzin.
School
Prof. dr. M.A. van Willigen, bijzonder hoogleraar Bijbeluitleg Vroege Kerk aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, geeft in de kerk van Dokkum een college over de Antiocheense en Alexandrijnse school. „In Nederland denken we bij school al snel aan bouwkunst of schilderkunst. Zo zijn er ook theologische scholen. Een school is te definiëren als een specifieke richting die herkenbaar is en haar leerlingen opleidt volgens bepaalde principes.”
De Alexandrijnse school richt zich, aldus prof. Van Willigen, met name op de eeuwige waarheden, de diepere laag van de tekst en de verticale lijn tussen God en mens in de heilsgeschiedenis. De Antiocheense school richt zich meer op de historische verbanden, de letterlijke uitleg van de tekst en de horizontale lijn van Gods handelen in mensenlevens.
Gelijkenissen
Na het daaropvolgende werkcollege van ds. Bogerd gaan de predikanten zelf aan de slag met datgene wat ze wekelijks al doen: het maken van een preek. Verspreid door de kerk zitten voorgangers gebogen over Bijbels in verschillende vertalingen terwijl ze aantekeningen maken en samen overleggen. Het thema: de gelijkenissen van de onrechtvaardige rechter en de farizeeër en de tollenaar uit Lukas 18.
Ds. A.J. Post, predikant van de hervormde gemeente Elim in ’t Harde, heeft een plekje gevonden bij de keuken. Het is de tweede keer dat hij deelneemt aan de preektocht. „Na de vorige preektocht heb ik de principes van de viervoudige schriftzin toegepast in preken die ik houd. Ik vind het verrassend om te merken dat deze –toch heel oude methode– nog zo aansluit bij de luisteraars.”
„Ik vind het verrassend om te merken dat deze –toch heel oude methode– nog zo aansluit bij de luisteraars” - Ds. A.J. Post, predikant hervormde gemeente Elim ’t Harde
Onrechtvaardige rechter
In de Sint Catharinakerk in Aalsum trapt ds. D.J. Diepenbroek, predikant van de hersteld hervormde gemeente in Putten, het middagprogramma af. Hij houdt de eerste minipreek van acht minuten. Ds. Diepenbroek: „Gelijkenissen, zoals die van de onrechtvaardige rechter, kunnen zaken verbergen of juist openbaren. Bij deze gelijkenis onthult Jezus de kern direct: we moeten altijd bidden en niet vertragen. Een aansporing voor ons omdat dat moeilijk kan zijn. Vragen om kracht – en intussen steeds zwakker worden. Bidden om vergeving – maar ondertussen voelen dat de zonden onze schouders neerdrukken. En dan toch aanhouden. Niet vertragen in het bidden en ook niet in het loven en het danken van Hem, „Die nimmer mij heeft afgewezen, noch mijn gebed gehoor ontzeid!”
„Bij deze gelijkenis onthult Jezus de kern direct: we moeten altijd bidden en niet vertragen” - Ds. D.J. Diepenbroek, predikant hersteld hervormde gemeente Putten
Na een muzikaal intermezzo neemt ds. Y. Breemes, predikant van de gereformeerde kerk Hollandscheveld Nieuwlande-Geesbrug, plaats op de preekstoel. Hij spreekt over het recht. „Hoor je de Joodse gijzelaars schreeuwen om recht? Hoor je de christenen in Gaza schreeuwen om recht? Zo staat deze weduwe tegenover de rechter. Een mens die geen ontzag heeft voor God en voor mensen. Hij denkt alleen maar aan zichzelf. Hij wil van het gedoe af. Die wetteloze mens lijkt in onze dagen steeds machtiger te worden.”
Broeder tollenaar
De deelnemers aan de preektocht zetten zich aan de derde wandeling van de dag: van Aalsum naar Wetsens. Een wandeling van ruim een halfuur die bij de Sint-Vituskerk eindigt.
Ds. W. Beekman, emeritus predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland, staat stil bij de farizeeër en de tollenaar uit de tweede gelijkenis. Hij spreekt zijn collega-predikanten indringend toe: „Lieve medegelovige, is ons heil niet te vinden in dat wij naar broeder tollenaar gaan en elkaar bevragen hoe wij uit genade leven? Misschien is er wel niets moeilijker dan dat, voor mij, broeder farizeeër, broeder tollenaar en de gelovige van 2024.”
Ds. W. Beekman in de Sint-Vituskerk in Wetsens. beeld Bastiaan van Soest
Ds. Y. Breemes op de kansel van de Catharinakerk in Aalsum. beeld Bastiaan van Soest
Prof. dr. M.A. van Willigen in de Grote of Sint-Martinuskerk in Dokkum. beeld Bastiaan van Soest
Het orgel van de Grote of Sint-Martinuskerk Dokkum. beeld Bastiaan van Soest
Detail van de preekstoel van de Grote of Sint-Martinuskerk in Dokkum. beeld Bastiaan van Soest
De Catharinakerk in Aalsum. beeld Bastiaan van Soest
De Sint-Vituskerk in Wetsens. beeld Bastiaan van Soest
De preekstoel van de Grote of Sint-Martinuskerk in Dokkum. beeld Bastiaan van Soest
Het orgel van de Grote of Sint-Martinuskerk Dokkum. beeld Bastiaan van Soest
Het orgel van de Catharinakerk in Aalsum, met Evan Bogerd erachter. beel Bastiaan van Soest
