Milanese automobilisten moesten woensdagochtend nog eens hun kentekenbewijs erop naslaan. Alleen auto’s met zogenaamde even nummerborden mochten de stad in. donderdag was het de beurt aan de oneven kentekens. De maatregel geldt ook voor morgen en zaterdag. Middelgrote steden zoals Brescia en Bergamo hanteren hetzelfde verbod.

Met het systeem van de wisselende nummerborden zijn de Romeinen al sinds januari bekend, toen deze maatregel eens per week van kracht werd. Zondag worden de twee grootste Italiaanse steden plus tientallen andere helemaal voor auto’s afgegrendeld. Begin deze maand sloot de Noord-Italiaanse stad Vicenza maar liefst vier achtereenvolgende dagen haar gemeentegrenzen voor gemotoriseerd verkeer. Een unicum.

Al deze maatregelen zijn het gevolg van stabiele lucht die al weken boven Noord- en Midden-Italië hangt. Hij brengt kou, maar nauwelijks wind en regen. Daardoor blijft de luchtverontreiniging boven het land hangen. Volgens een Europese wet mag de uitstoot niet meer dan 35 dagen per jaar boven de norm van 50 microgram per kubieke meter lucht komen. Bijna alle grote Noord-Italiaanse steden gaan wat de uitstoot van verfijnde deeltjes koolstofdioxide betreft over de Europese norm heen of zitten ertegenaan.

Het autoverkeer zorgt in Italië voor ruim een kwart van het broeikasgas - heel wat meer dan in andere geïndustrialiseerde landen. Italië kent dan ook een hoog particulier autobezit. Ruim de helft van alle inwoners beschikt over een auto. Wereldwijd staat Italië als het gaat om autobezit op de vijfde plaats en op nummer één als kleine landen zoals Brunei en Luxemburg niet worden meegerekend.

Die hoge positionering heeft te maken met de uitgestrektheid van het land, maar ook met jarenlang overheidsbeleid, dat stelselmatig autofabrikant Fiat voortrok. Het openbaar vervoer is als gevolg daarvan slecht ontwikkeld. Italië beschikt over het oudste bussenpark van Europa. In Rome kijkt niemand op als een stadsbus langs de kant van de weg achter een gevarendriehoek staat. Ook in andere Italiaanse steden begeven oude stadsbussen het geregeld. Als ze wel rijden, stoten ze zwarte dampen uit. Italië is ook het land waar nog 7 miljoen auto’s -een kwart van het totaal- zonder katalysator rondrijden.

De regering moet nu wel in actie komen, aangezien zij is gehouden aan de normen van het Verdrag van Kyoto, dat woensdag van kracht is geworden. Italië vormt met een paar andere Zuid-Europese landen een select gezelschap waar de uitstoot van koolstofdioxide sinds 1990 is gegroeid in plaats van andersom. Volgens de Kyoto-norm moet Italië de uitstoot met 6,5 procent terugbrengen.

„Schone lucht is geen keuze, maar is als schoon water. Essentieel om te overleven”, zei de minister van Gezondheid deze week. De minister heeft bewezen een vuist te kunnen maken zoals blijkt uit zijn stringente rookverbod, dat sinds vijf weken van kracht is. Maar de rest van de regering-Berlusconi heeft weinig zin om de uitstoot van autogassen structureel aan te pakken.

Italië lijkt voorlopig te zijn aangewezen op een lapmiddel zoals de aanschaf van emissierechten van andere landen die schone lucht ’over’ hebben. Wel jammer is dat Italië nog geen nationaal systeem heeft waarmee emissiequota kunnen worden uitgewisseld. Gemeenten zullen nog wel een poosje moeten doormodderen met af en toe een autoloze dag. En maar hopen op beter weer.