„Wij, voorstanders van Zwarte Piet, zullen nooit stoppen.” De strijdkreet die een zekere Tom Bielsma bij zijn donatie zet, laat weinig aan de verbeelding over. Dat principes wat mogen kosten, blijkt wel uit het bedrag dat hij doneert: met 200 euro staat Bielsma in de top drie van hoogste donaties. Timmerfabriek Troost uit Nieuwleusen tast nog wat dieper in de buidel. Met 1000 euro staat het bedrijf met kop en schouders bovenaan in de donatierangorde.

Ongeveer de helft van het streefbedrag van 40.000 euro was in minder dan een week tijd binnen. Dagelijks blijven de donaties uit het hele land binnenstromen. Initiatiefnemer Jan van Veen, die niet bereikbaar was om op vragen van het RD in te gaan, legde vorige week aan RTV Oost uit hoe hij aan de hoogte van dat bedrag komt. Naast de schadevergoeding van 2300 euro voor de vernielde auto en de eigen advocaatskosten, moeten de Staphorsters ook de juridische kosten van tegenpartij Kick Out Zwarte Piet (KOZP) betalen. Daarnaast wil Van Veen de veroordeelde activisten een vergoeding geven voor het uitvoeren van hun taakstraf. „We willen dat ze gewoon een ‘loon’ ontvangen voor de 180 uur die ze moeten werken. Vandaar dat we in totaal uitkomen op een bedrag van 40.000 euro.”

Warm bad

Allesbehalve pek en veren dus, voor de drie schuldig verklaarde Staphorsters. Eerder een warm bad. Karel Smouter, journalist en schrijver van het boek ”Blauw Wit Rood” over de boerenprotesten, had dat laatste wel verwacht. Een maand geleden interviewde hij twee Staphorster jongerenwerkers over de perikelen rond de Sinterklaasintocht in 2022. „„Bij een veroordeling van deze activisten gaat Staphorst vierkant achter deze mannen staan”, vertelden ze me destijds al. Dat blijkt nu.”

Toch verbaast het hem wel, dat uitgerekend in Staphorst pro-zwartepietdemonstranten op zoveel sympathie kunnen rekenen. Het feest kent in reformatorische kring allesbehalve een lange traditie vanwege de connotatie met de Rooms-Katholieke Kerk. Volgens Smouter draait de kwestie dan ook om meer dan alleen welke kleur de pieten moeten hebben. „Het laat zien dat Staphorsters niet dulden dat mensen van buiten hun gemeenschap bepalen aan welke normen en waarden zij zich moeten houden.”

Dat sentiment is overigens niet alleen in Staphorst te vinden, verduidelijkt Smouter. Zelfs niet alleen op het platteland. „In Rijswijk, in de buurt van Den Haag, wilden inwoners ook dat de pieten zwart bleven.” De Staphorster inzamelingsactie doet ook denken aan de doneeractie die in 2018 op poten werd gezet voor 34 blokkeerfriezen. Die demonstranten blokkeerden in 2017 de A7 om anti-zwartepietdemonstranten tegen te houden. De inzamelingsactie leverde destijds binnen mum van tijd zo’n 160.000 euro op.

Dergelijke acties zijn volgens Smouter niet zozeer een uiting van de kloof tussen stad en platteland, maar eerder van een clash tussen culturen en mentaliteiten. „De gemene deler daarbij is dat burgers zelf willen bepalen wat goed voor hen is. Niemand schrijft hen voor hoe zij moeten leven”, verduidelijkt de journalist. Paradoxaal genoeg bedienen oer-conservatieven zich daarbij van uitermate liberale taal. „Dat is een wereldwijde trend.”

Kerkverband

Met de steun voor de veroordeelden laat Staphorst zich volgens Smouter in de kaart spelen. „Natuurlijk steunt niet iedereen deze mannen. Een deel van de Staphorsters zal vinden dat deze mannen gewoon onbetaald plantsoenen moeten schoffelen. Maar het sentiment dat overheerst is dat het drietal de steun van de gemeenschap verdient.” Daarmee pakt Staphorst –zonder dat te willen– precies de rol die heel Nederland volgens Smouter verwacht. „Die van oerdegelijk conservatief bolwerk. Het is bijna lachwekkend voorspelbaar.”

De secularisatie van de Biblebelt speelt ook een rol in de hele kwestie, signaleert de journalist. „Het dorp en de streek zijn steeds belangrijker geworden als identificatiemiddel. Dat gaat ten koste van de geloofsovertuiging of het kerkverband.” Smouter ziet het terug in het vergoelijken van het geweld rond de Sinterklaasintocht en het gebrek aan tegengeluid dat klinkt tegen de doneeractie. „Refo’s belijden dat God de overheid boven hen gesteld heeft. Toch zie ik in dit soort dorpen op de Biblebelt heel wat anti-overheidssentiment.”

Die ontwikkeling baart Smouter zorgen. „Het is een hellend vlak. Wie bij dit soort zaken de andere kant op kijkt, zegt dat deze gewelddadige vorm van protest gerechtvaardigd is. In Amerika, een veel extremer geval, hebben we gezien waar dat uiteindelijk toe leidt: de bestorming van het Capitool.” De journalist roept betrokkenen op dit soort acties af te keuren. „Het spelen voor eigen rechter verdient een hele duidelijke veroordeling.”