Japan heeft er woensdag bij de VS op aangedrongen zich toch te scharen achter het Protocol van Kyoto. „We hebben een beroep gedaan op de VS zich ook aan te sluiten. Het land dat de meeste broeikasgassen uitstoot, doet nog niet mee en dat is betreurenswaardig”, aldus een woordvoerder van de Japanse regering.

In Kyoto kwam in december 1997 het historische akkoord tot stand waarin de grote industrielanden afspraken de uitstoot van broeikasgassen, zoals kooldioxide, te beperken. Ternauwernood slaagden Japan en de Europese Unie er destijds in om ook de Verenigde Staten in Kyoto binnenboord te houden.

Toen president Bush in 2001 Kyoto „dood” verklaarde en de VS zich terugtrokken, betekende dat ook bijna het einde van het klimaatverdrag. Afgesproken was dat het pas in werking zou treden als ten minste 55 landen die samen goed zijn voor ten minste 55 procent van de werelduitstoot van broeikasgassen het protocol zouden hebben ondertekend.

Uiteindelijk redde Rusland Kyoto door in november 2004 het verdrag te ratificeren. Daarmee treedt het protocol woensdag, negentig dagen na de ondertekening van Rusland, in werking. De belangrijkste bepaling in het protocol is dat industrielanden de uitstoot van broeikasgassen in 2012 aanzienlijk beperkt moeten hebben ten opzichte van de uitstoot in 1990. Voor verschillende landen gelden verschillende percentages.

Klimaatexperts zien het Kyoto-protocol slechts als een eerste stap. Om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan zou een beperking van de uitstoot van broeikasgassen met zeker 50, 60 procent noodzakelijk zijn. Politici wijzen er op de jaarlijkse VN-klimaatconferenties steeds op dat het grote winst is dat het protocol van Kyoto nog bestaat, ondanks het afhaken van de Verenigde Staten.

De Europese Unie komt voorlopig niet met nieuwe streefcijfers om de uitstoot van broeikasgassen na 2012 terug te dringen, zo staat in een woensdag verschenen document. Voor de periode erna zal de Europese Commissie aandringen op efficiënter gebruik van energie en een daling van de uitstoot door schepen en luchtvaart.

Verantwoordelijk eurocommissaris Dimas zegt dat het wel de bedoeling is om in een later stadium concrete doelen te formuleren voor de uitstoot van broeikasgassen na 2012. „Maar het zou andere landen te veel afschrikken als we nu te veel nadruk op doelstellingen zouden leggen”, zei hij in een toelichting. „Europa zou het in zijn eentje kunnen doen. Maar om echt resultaat te bereiken, moeten ook de VS, China en India meewerken.”

De Franse president Chirac heeft dinsdag laten weten dat ook hij president Bush opnieuw zal vragen Kyoto alsnog te ondertekenen. „Ons belangrijkste doel is dat de VS weer worden gebonden aan de internationale inspanningen in de strijd tegen de klimaatsveranderingen”, zei Chirac in Parijs.

De Nederlandse staatssecretaris Van Geel zei eerder deze week niet uit te sluiten dat de VS uiteindelijk Kyoto ook zullen ratificeren. „We doen daar veel aan, maar ik kan er op dit moment geen details over vertellen”, aldus de staatssecretaris.