Buurtsupers gaan over het algemeen door met de verkoop zolang dat mag; verschillende grote ketens zijn er inmiddels mee gestopt. Lidl biedt al sinds 1 oktober 2021 geen rookwaren meer aan. Marktleider Albert Heijn stopte daar recent mee, per 1 januari 2024.

Het gaat om veel geld. Supermarkten waren in 2023 goed voor 40 procent van alle verkooppunten van rookwaren en voor 55 procent van de omzet.

Zo verkoopt Jumbo, na Albert Heijn de grootste grootgrutter, jaarlijks voor zo’n 700 miljoen euro aan tabaksproducten. In een recent interview met dagblad De Telegraaf gaf topman Ton van Veen aan dat het verkoopverbod behoorlijke gevolgen voor zijn bedrijf zal hebben, met name voor de servicebalies. Daar zal werkgelegenheid verdwijnen. Van Veen schat in dat er tussen de 800 en 1500 fulltimebanen op het spel staan. Hij voorziet overigens geen gedwongen ontslagen.

Voorlopig gaat Jumbo gaat door met de verkoop, deelt een woordvoerder van het bedrijf desgevraagd mee. Na 30 juni houdt het op. Het bedrijf begint geen eigen verkooppunten voor tabakswaren.

Vakcentrum

Lijken de gevolgen voor de grote supers fors maar te overzien, voor kleinere bedrijven kunnen de veranderingen veel slechter uitpakken. Hans Verweij, woordvoerder van Vakcentrum, een organisatie die de belangen van zelfstandige detaillisten behartigt, maakt zich dan ook ernstig zorgen. „Voor veel van onze leden is het nu al moeilijk om het hoofd boven water te houden. Ze hebben de omzet uit sigaretten en andere tabaksproducten keihard nodig. We gaan ervan uit dat veel bedrijven in de problemen komen. Berekeningen tonen aan dat dat er honderden kunnen zijn. In de grensstreek hebben kleinere retailers het nog moeilijker dan elders, omdat mensen daar sneller geneigd zijn om hun inkopen in het buitenland te gaan doen. Dan ben je ze niet alleen kwijt als het om rookwaren gaat, maar helemaal.”

Sociale gevolgen

Volgens Verweij beperkt de schade zich niet alleen tot de ondernemers. „Die lijden verlies en moeten hun activiteiten in een aantal gevallen beëindigen. Vaak is hun winkel echter de enige in een dorp of buurt. Dat heeft ook sociale gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan ouderen voor wie het onmogelijk is om hun boodschappen van ver te halen.”

Het verkoopverbod door supermarkten is niet de laatste maatregel die de overheid wil nemen om het roken te ontmoedigen. Nu mogen tabakswaren behalve in speciaalzaken nog op meerdere plaatsen worden verkocht, zoals bij benzinestations en gemakswinkels. Ook dat moet op termijn stoppen.