Ik dacht dat dit een uitdrukking was die alleen in óns gezin gebruikt werd, maar bij navraag blijken veel mensen haar te kennen. Net als bijvoorbeeld de opdracht ”Laat me je pink eens voelen”, om er –zogenaamd– achter te komen of een kind wel of niet de waarheid spreekt. Ik las dat het ‘vingeronderzoek’ stamt uit de tijd dat kinderen weleens uit de suikerpot snoepten en dus zoete korreltjes op hun pink hadden zitten.

Er zijn ook van die uitdrukkingen die echt alleen in het eigen gezin bekend zijn. Zo begroeten wij onze kinderen bij het opstaan weleens met de woorden „Gute Morgen, Campinggäste.” Overgenomen van een Duitse campingeigenaar die –met zangerige stem– ’s ochtends vroeg zijn gasten, wij dus, op deze manier wekte.

Het is toch bijzonder hoe familietaal ontstaat en hoe sommige uitdrukkingen generaties lang meegaan. Zelf roep ik regelmatig „Zet ’m op, witte muizen!” als ik iemand succes wens. „Waarom eigenlijk?” vroegen mijn kinderen laatst aan me? Tja, goeie vraag. Ik ben er eens ingedoken.

Bij navraag bleken mijn naaste collega’s de succeswens in ieder geval niet te kennen. Mijn moeder wel. Zij nam de uitroep van haar vader over. Hij riep vaak „witte muizen” als ze bijvoorbeeld naar school ging.

Mijn opa is inmiddels overleden, dus het is lastig uit te zoeken waar hij de woorden weer vandaan haalde. Op internetfora staat dat de uitdrukking waarschijnlijk uit de Eerste Wereldoorlog stamt. Soldaten in het veld lieten witte muizen los als ze voor een gasaanval vreesden. Bezweken de diertjes, dan was het mis. „Witte muizen!” klonk het dan. Tijdens de wereldoorlog erna zou de Groningse schilder George Martens Nederlandse vliegtuigen in Eelde hebben voorzien van drie witte muizen. En werd de term gebruikt om elkaar te bemoedigen.

Ik ben inmiddels nieuwsgierig geraakt naar opmerkelijke uitdrukkingen in andere gezinnen. Mail dus gerust.