Het is wel duidelijk dat er veel in beweging is. Voorafgaand aan het bezoek van president Bush aan de NAVO op 22 februari sluit zijn nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, donderdag haar kleine wereldreis af. Zij begon vrijdag met in Londen te zeggen dat een aanval op Iran „niet op de agenda” staat. Maandag sprak ze met de Israëlische premier Sharon en de Palestijnse president Abbas, voordat de twee elkaar publiekelijk de hand schudden. Dinsdag zei ze in een redevoering in Parijs dat de verhoudingen tussen de Verenigde Staten en Frankrijk „in de praktijk beter zijn dan in de theorie.” En woensdag zei ze bij de NAVO in Brussel dat ze het bondgenootschap „nog nooit zo verenigd had gezien.”

Van Amerikaanse kant lijkt alles dus veelbelovend. Maar ook in Frankrijk -vanouds de moeilijkste Europese partner voor de Amerikanen- zijn er ontwikkelingen. De ontmoeting van de NAVO-defensieministers in het Zuid-Franse Nice is een novum sinds de Fransen in 1966 uit het militaire deel van het bondgenootschap stapten. Ontmoetingen van NAVO-ministers werden sindsdien altijd in andere landen georganiseerd. Maar nu doet Frankrijk weer mee.

Maar voordat de ministerstop woensdag met een werkdiner begon, was al duidelijk dat er enkele moeilijke punten op tafel lagen. De Amerikaanse minister van Defensie, Donald Rumsfeld, heeft al diverse keren laten vallen dat hij de andere 25 NAVO-lidstaten onder druk wil zetten om meer mensen en middelen te leveren voor de militaire missies in Afghanistan en Irak. Op de achtergrond speelt mee dat de Amerikanen niet alle lasten willen dragen.

De NAVO-partners zouden ten minste 300 manschappen leveren om jaarlijks 1000 Iraakse officieren op te leiden. Van die 300 zijn er echter nog maar 100 ter plaatse.

Maar ook in de politiek geldt de volkswijsheid dat onder druk alles vloeibaar wordt. Duitsland, dat vanwege de tegenstand tegen de oorlog in Irak geen militairen naar het Tweestromenland wil sturen, is bezig een trainingskamp op te zetten in de naburige Verenigde Arabische Emiraten (VAE). En de Fransen, die in hetzelfde schuitje zitten als de Duitsers, zijn van plan jaarlijks 1500 Irakezen op te leiden vanuit Qatar.

Opvallend is dat de Nederlandse NAVO-secretaris-generaal De Hoop Scheffer zich steeds bij de boodschap van Rumsfeld heeft aangesloten. In de Franse krant Le Figaro zei hij woensdag: „Ik verwacht dat de bondgenoten hun beloften in daden omzetten.” En na de ontmoeting met Rice in Brussel zei hij dat hij van alle 26 lidstaten actie verwachtte.

Ook in Afghanistan wil Rumsfeld meer NAVO-blauw zien. Het bondgenootschap geeft sinds de top in Istanbul van eind juni leiding aan vijf provinciale reconstructieteams (prt’s) van de Internationale Macht voor Veiligheid en Bijstand (ISAF). In totaal zijn er nu negentien prt’s. Dat moeten er 21 worden. Het is de bedoeling dat ISAF er twee overneemt van de Amerikanen en er twee nieuwe van de grond helpt. In diplomatieke kringen wordt gezegd dat de Italianen, de Spanjaarden en de Litouwers de leiding krijgen over deze teams, die in het westen van Afghanistan actief zullen worden. De huidige teams treden op in het noorden. Begin volgend jaar wil de NAVO in het hele land prt’s hebben.

Intussen is De Hoop Scheffer bezig met een project om de kosten voor NAVO-missies beter te spreiden. Tot nu toe betalen lidstaten die militairen naar bijvoorbeeld Afghanistan of Irak sturen alles uit de eigen begroting. Dit brengt met zich mee dat het soms lang duurt voordat landen bijdragen toezeggen. Al sinds zijn aantreden vorig jaar januari probeert de nieuwe secretaris-generaal dit systeem te veranderen, maar een besluit daarover is nog niet genomen.

Overigens zullen er ook over de andere onderwerpen donderdag in Nice geen (officiële) besluiten vallen. Het is een „informele bijeenkomst” die alleen een diplomatiek doel heeft, als voorbereiding op de echte top op 22 februari met president Bush. Toch zal men wel proberen de 26 defensieneuzen dezelfde kant uit te krijgen.

Het is duidelijk dat de NAVO nog een zware agenda heeft. Intussen denkt De Hoop Scheffer al vooruit. In het genoemde interview in Le Figaro beantwoordde hij de vraag of de NAVO een rol in het vredesproces tussen Israël en de Palestijnen kan krijgen met: „Waarom niet?” Nu is dit een oud idee van de Nederlandse diplomaat, maar na het akkoord tussen Sharon en Abbas komt dat wel in een ander licht te staan.

Net als de vorige secretaris- generaal, George Robertson, vertolkt De Hoop Scheffer in veel opzichten de Amerikaanse agenda bij de NAVO. Over de Amerikanen luidt al jarenlang de klacht dat die de NAVO eenzijdig als „gereedschapskist” gebruiken. Een Amerikaanse functionaris formuleerde het echter aan de vooravond van de ministerstop in Nice anders: De reizen van Rice, Rumsfeld en Bush naar Europa, zei hij, „benadrukken het belang dat de regering-Bush geeft bij de NAVO - niet alleen de NAVO gebruiken, maar deze meer bruikbaar maken.” Als dat de Amerikaanse theorie is, zal de praktijk van tijd tot tijd moeilijk zijn.