De voortdurende neiging om verkiezingen uit te schrijven, lijkt nu in het nadeel van de Progressieve Servische Partij (SNS) van Vučić uit te pakken. Volgens CRTA, een onafhankelijke verkiezingswaarnemer, kan de partij op dit moment op een kleine 50 procent van de stemmen rekenen. De oppositiecoalitie Servië Tegen Geweld onder leiding van Radomir Lazović zal naar verwachting zo’n 40 procent van de stemmen krijgen.

De favoriete strategie van de SNS om de macht te behouden, was om voortdurend verkiezingen uit te schrijven. De regeringspartij –sinds 2012 aan de macht– liet al vijf keer een stemronde houden. Geen enkel SNS-kabinet heeft haar mandaat uitgezeten. Ook de verkiezingen van zondag komen slechts achttien maanden na de vorige ronde.

In de verkiezingscampagnes deed de partij het tot nu toe altijd goed. Terwijl de strategisch getimede verkiezingen afleidden van de echte kwesties die in Servië speelden, wist de SNS steeds bij de Servische burger te scoren.

Maar nu lijkt Vučić er met zijn partij niet zo makkelijk vanaf te komen. De als door en door corrupt bekendstaande SNS-partij was al langere tijd niet bepaald populair onder het Servische volk. En sinds afgelopen jaar is ook Vučić –die het partij-imago nog wist op te schroeven– flink in populariteit gedaald.

Geweldscultuur

Dat heeft te maken met twee massale schietpartijen afgelopen mei – waarbij achttien doden vielen, onder wie negen kinderen. Na de schietincidenten protesteerden demonstranten wekenlang tegen de geweldscultuur in Servië –het land kent het hoogste vuurwapenbezit in Europa– en klonk de roep om verkiezingen. Onder leiding van de zittende president en zijn partij, die al meer dan een decennium aan de macht is, zou een cultuur van geweld zijn ontstaan en worden de wetten rond wapenbezit niet goed nageleefd. De demonstranten eisten onder meer het ontslag van ministers en sancties voor media waarin geweld verheerlijkt wordt.

De oppositie beschuldigt Vučić en zijn partij ook van corruptie, inperken van de vrije pers, het monddood maken van opponenten en critici, en het onderhouden van banden met de georganiseerde misdaad. Aantijgingen die stuk voor stuk door de president worden ontkend.

De oppositie staat weliswaar nog in geen van de peilingen voor op Vučić’ partij, maar kan de SNS wel flink schade toebrengen. Er zijn namelijk ook verkiezingen voor een nieuwe burgemeester van Belgrado en het is waarschijnlijk dat de oppositiekandidaat Vladimir Obradović wordt gekozen.

Achteruitgang

Gevreesd wordt dat de SNS de verkiezingen in haar voordeel zal proberen te manipuleren. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, riep vorige week Vučić op de verkiezingen eerlijk te houden en oppositiekandidaten gelijke toegang tot de media –die hij onder de duim houdt– te verlenen. Bij de laatste verkiezingen was volgens Baerbock sprake van „druk op de kiezer en misbruik van de openbare ambten en middelen door de overheid”.

De afgelopen elf jaar, onder leiding van de SNS, rapporteerden ngo’s als Reporters without Borders en Freedom House een achteruitgang van de persvrijheid en de democratische rechtsstaat in Servië. In het rapport over het afgelopen jaar betitelde Freedom House het land nog slechts als ”gedeeltelijk vrije staat”. Dat voedt alleen maar de twijfel of de komende verkiezingen eerlijk zullen verlopen.

Deze verkiezingsronde lijkt de regering opnieuw alles uit de kast te trekken om haar macht te behouden. Zo zijn er voorbeelden van ambtenaren die worden gedwongen steun voor Vučić uit te spreken – anders raken ze hun baan kwijt. Bovendien zouden mensen grof worden betaald om campagne voor de SNS te voeren. Waar dat geld vandaan komt, is onbekend.

Ook de grip van Vučić op de (staats)media heeft invloed op het stemgedrag. Volgens de onafhankelijke waarnemer CRTA krijgt de regering driekwart van de zendtijd op de staatstelevisie, voor veel Serviërs het primaire nieuwsmedium. Ook meldt CRTA gevallen van verbaal of zelfs fysiek geweld tegen oppositieactivisten. Als Vučić zondag niet de verkiezingen wint, dan nog zal hij zijn huid duur verkopen.