Seinäjoki wordt dooiend wakker. De sneeuwhopen van een week geleden liggen nog langs de weg, maar nu is het mist en motregen.

Het stadje kwam pas in de jaren zestig tot bloei. Groter dan 65.000 inwoners is het nooit geworden. Hoogbouw kent Seinäjoki (spreek uit: Sénajokki) niet. In de regio Österbotten is ruimte genoeg, tussen de akkers en de naaldbossen.

Net buiten de stad komt de pinkstergemeente samen. De bouw van de kerk ging rond 2000 gepaard met een sterk gebed om Gods Geest. „Dat heeft iets gedaan”, zegt hulppastor Jacob Huttunen. „Vanaf die tijd hebben we een wekelijkse dank- en bidstond voor herleving. We gaan daarmee door, want we kunnen een opwekking niet zelf organiseren. Bovendien komt een opleving nooit zonder gebed.”

Hoofdpastor Markku Tuppurainen knikt. Hij laat een tatoeage op zijn arm zien. „Voor allerlei vergrijpen heb ik zeven jaar gevangengezeten. Eind jaren zeventig kwam er een opwekking in de gevangenis. Met dertig gevangenen en tien bewakers kwam ik tot Christus.”

Na zijn vrijlating in 1984 gaf hij zich aan de Evangelieprediking. Hij diende onder meer in de hoofdstad Helsinki. „Dat verschilt van hier als zwart en wit. Ik voel hier meer respect voor God. De waarden van de Bijbel leven hier. Er is bijvoorbeeld eerbied voor ouders.”

Een paar straten richting het centrum staat de Vrije Kerk van Seinäjoki. Deze gemeente ontstond eind negentiende eeuw, vanuit de geestelijke nood van enkele vrouwen. De vlag van de staat Israël staat al sinds jaar en dag bij de evangelische gemeente op het podium.

Ook in de twintigste eeuw zijn er diverse opwekkingen in het stadje geweest. Niet altijd spectaculair, wel merkbaar. „Mensen komen onder besef van zonde en zoeken vergeving. Dat is de kern”, zegt Jaakko Pihlajamäki. Hij is in deze streek opgegroeid. „Er zijn getuigenissen van oplevingen in de jaren vijftig, de jaren zeventig en de jaren negentig.”

In het nieuwe gebouw is een van de zalen in gebruik bij een kinderopvang. De droom is dat daar een christelijke basisschool uit groeit; een nieuw verschijnsel in de Biblebelt in Finland.

Pastor Ari Urhonen werkte eerder in andere streken, onder meer aan de Fins-Russische grens. „Groot verschil is dat de mensen hier makkelijk zeggen waar het op staat. Maar het duurt wel langer om hun vertrouwen te winnen.”

Urhonen wil de Biblebelt niet ophemelen. „Echtscheiding rukt ook hier op. Alcoholverslaving mag misschien minder zijn, maar als het over drugs gaat, staat Seinäjoki er slecht op. Daarom hebben we een nieuwe opwekking nodig. En ook als leiding van de gemeente hebben we behoefte aan innerlijke vernieuwing.”

De Pinkstergemeente in Seinäjoki ontstond in 1935. Negentien vrouwen en drie mannen begonnen te bidden om een geestelijk ontwaken. „Ze baden om een geopende fontein van Gods aanwezigheid. Humoristisch is dat de eerste voorganger van de gemeente Lähde heette; dat betekent fontein”, zegt Tuppurainen.

Kerkgang op zondag is in Finland nooit zo belangrijk geweest, zegt de bisschop van de Lutherse Kerk in de regio, Matti Salomäki. „In Österbotten komt ongeveer 1 procent van de leden. Het percentage kerkleden onder de bevolking ligt hier wel hoger dan in de rest van Finland; 73 procent tegenover 65 procent. Op zondag gaan veel mensen natuurlijk wel naar samenkomsten van de opwekkingsbeweging of naar vrije kerken.”

Ook in de pinkstergemeente van Seinäjoki is de zondagochtend niet het centrale moment. „Van de 1500 leden komen er zo’n 250 tot 400”, zegt hulppastor Jacob Huttunen. „Doordeweeks hebben we ook veel activiteiten. Per week doen er zo’n duizend mensen mee aan een activiteit. Voor ons is belangrijk dat ze zich focussen op Jezus Christus; niet wanneer ze aan iets meedoen.”

Als massale kerkgang de Biblebelt niet kenmerkt, wat dan wel? Urhonen glimlacht „Hard werken.”

Bisschop Salomäki: „Patriottisme en ondernemerszin. Tot in de kleinste dorpen vind je bedrijven. Dat verraadt een basaal vertrouwen in het bestaan.”

Een uurtje van Seinäjoki, in Vaasa, is het hoofdkantoor van de Zweedse Lutherse Evangeliebeweging (SLEF). De vereniging wortelt in een opwekking onder Zweedssprekende Finnen in de negentiende eeuw, vertelt directeur Albert Häggblom. „De lutherse pastor Fredrik Hedberg schreef een boek over de Efezebrief, dat werkte als dynamiet. Mensen die jarenlang met hun schuld hadden geworsteld vonden ineens zekerheid in het offer van Christus.”

Het boek van Hedberg legde de basis voor een piëtistische beweging binnen de Evangelisch-Lutherse Kerk in Finland. Er zijn vijf van zulke opwekkingsbewegingen binnen de kerk, vertelt Häggblom. „Allemaal wortelen ze in een bepaalde opwekking. De lutherse zending vanuit Finland komt vanuit deze organisaties. De kerk zelf doet niet aan zending.” Zelf diende Häggblom een tijd in Kenia.

Een van die bewegingen bestaat uit volgelingen van Lars Levi Laestadius, een voorganger uit de negentiende eeuw. Twee organisaties grijpen terug op zijn erfenis. Beide staan bekend als traditioneel en gesloten. Volgens dr. Gerd Snellman kwam de grote verandering na 2009, toen een misbruikschandaal binnen de gemeenschap werd onthuld. „Dat heeft wel geleid tot openheid en vernieuwing.”

In de Zweedssprekende regio ten noorden van Vaasa kent Häggblom nog tientallen gebedshuizen. „Dat zijn zaaltjes waar mensen samenkomen. Vandaag is dat heel normaal, maar in de negentiende eeuw werden gebedsleiders gewoon gevangengezet. De kerk wilde dit de kop indrukken, maar de mensen voelden een drang tot gebed. Dit heeft een stempel gedrukt op hele dorpen en steden. Nog altijd gaat het in de opwekkingsbeweging om deze zelfde zaken: berouw en vergeving vanuit het besef van de aanstaande eeuwigheid.”

Vandaag staat de relatie met de Lutherse Kerk opnieuw onder spanning, zegt Häggblom. „Velen binnen de kerk willen iedereen dwingen tot aanvaarding van het homohuwelijk. De meeste opwekkingsbewegingen willen dat niet. Velen houden rekening met een breuk tussen de opwekkingsbewegingen en de Lutherse Kerk.”

Ook in de twee laestadiaanse bewegingen –LFF en SRK– speelt de vraag naar de toekomst binnen de Lutherse Kerk. Snellman: „Wij aanvaarden geen vrouwen als pastor en houden vast aan het huwelijk van man en vrouw. De discussie hierover wordt wel spannend.”

Voedselbank

In Seinäjoki zetten vrijwilligers in de hal van de pinkstergemeente tafels met etenswaren op. Vijf dagen in de week verzorgt de gemeente een voedselbank, zegt hulppastor Huttunen. „Enkele vrijwilligers gaan langs winkels en fabrieken om spullen op te halen.” Het voorziet duidelijk in een behoefte. „Naast Finnen zijn er veel Oekraïense vluchtelingen die er gebruik van maken.”

Dit soort initiatieven tekent de mentaliteit van Österbotten, zegt bisschop Salomäki. „De kerk wil een natuurlijk deel van de gemeenschap zijn. En mensen zijn bereid om daar actief aan mee te doen.”