Mandela stelde zich na de apartheid op als verbinder, die de eenheid in het sterk verdeelde Zuid-Afrika wilde herstellen. Hij liet zich niet leiden door eigenbelang of kortetermijndenken, maar door dromen. Onder zijn opvolgers werd werkelijkheid wat veel blanken al vreesden. Het land raakte gepolariseerd, de economische ontwikkeling stagneerde, de corruptie nam toe en de criminaliteit tierde welig.

In veel jonge Afrikaanse democratieën ging het net zo. Tijdens de regeerperiode van de eerste president na de onafhankelijkheid was het politieke klimaat stabiel en groeide de economie. Heel democratisch waren deze leiders niet: ze zaten vaak voor het leven, namen zelfstandig beslissingen en trokken zich weinig aan van de volkswil. Wel lieten ze zich leiden door hun idealen en daarmee zochten ze oprecht het landsbelang. Het waren vaders van het volk. Een beetje autoritair, maar met een goed hart. Door het uitblijven van verkiezingen konden ze zich richten op de lange termijn. Hun charisma voorkwam een staatsgreep.

Inmiddels zijn al die mannen van het eerste uur verdwenen. Hun opvolgers worden voortdurend geplaagd door in aantocht zijnde verkiezingen en door de noodzaak hun achterban te pleasen. Geen wonder dat dictators naar de macht grijpen. Of, waar de democratie zich handhaaft, corruptie en criminaliteit welig tieren. Van Winston Churchill is de uitspraak dat democratie de slechtste regeringsvorm is, op al die andere vormen na die van tijd tot tijd zijn uitgeprobeerd. De vraag is of dat altijd opgaat. In Afrika is een goede dictatuur te verkiezen boven een slechte democratie.

Hoe zit dat in Nederland? Ik schrijf deze bijdrage voor de verkiezingen. Ik voorspel dat de uitslag geen bijdrage zal leveren aan een daadwerkelijk democratisch bestuurd Nederland. Er moet een coalitie gesmeed worden van meerdere partijen die ideologisch sterk verschillen. Hoezo volkswil, als kleurloze compromissen leidend worden? Wat betekent een stembusuitslag als het politieke krachtenveld zo ondoorzichtig wordt dat geen kiezer meer de idealen van zijn partij terugziet?

Onze samenleving is complex geworden. Problemen stapelen zich op. Oplossingen hebben tijd nodig om uitgedacht en verwerkelijkt te worden. En uitgerekend tijd is de vijand van de democratie. Zou Churchill zijn uitspraak nog steeds voor zijn rekening nemen? Hoewel mijn stem naar een ander ging, deel ik de mening van Omtzigt dat een zakenkabinet van vakministers wellicht makkelijker knopen kan doorhakken dan partijmensen die weliswaar politieke sporen hebben verdiend, maar geen verstand van zaken hebben. Het is goed dat Omtzigt aandacht vraagt voor de doordenking van het politieke spel. Het verleden heeft bewezen dat de huidige politieke cultuur niet tot echte oplossingen leidt.

Moet de democratie vervangen worden door een dictatuur? Ik pleit voor een theocratie. Terug naar het Woord. Langetermijnoplossingen voor alle problemen zijn er alleen als de Heere regeert. Dat geldt in het leven van een individu. En ook voor het welzijn van een land.

De auteur is werkzaam als manager zending voor de HHK.