Gelukkig blijft het gros van de stellen bij elkaar na het uitkomen van een affaire. Maar de schade is groot. Vreemdgaan tast het vertrouwen binnen een relatie ongelooflijk hard aan. Of het nu gaat om daadwerkelijk seksueel contact, emotioneel vreemdgaan, het bezoeken van pornosites of microcheating (flirten op datingsites, pikante sms’jes versturen of ander digitaal contact). Zeker als er leugens bij komen kijken, zorgt dit voor een enorm gevoel van onveiligheid in de relatie. Eigenlijk blijkt voor alle slachtoffers van vreemdgaan dat de seksuele misstap erg was, maar de vaak herhaalde leugen nog véél erger.

Waarom gaan mensen vreemd? Omdat er iets zou ontbreken in de relatie? Dat stigma gaat lang niet altijd op. Sterker nog, vreemdgaan zegt meestal vooral iets over jezelf. Ook al ben je misschien geneigd om naar de omstandigheden te kijken. Seksuele hypocrisie wordt dit genoemd: ‘daders’ van overspel wezen bij onderzoek vooral naar de omstandigheden. Ze waren ook slachtoffer van ontrouw, maar toen lag volgens hen de oorzaak van het overspel niet bij de omstandigheden, maar bij de keuzes van de dader.

We vinden het blijkbaar moeilijk om naar onszelf te kijken. Toch is het heilzaam om oorzaken van ontrouw bij jezelf als persoon te zoeken, juist om te leren strijden en weerstand te bieden. We leven immers in een tijd waarin een opdringerige markt voor seksueel genot is ontstaan. Dat laat ons niet koud. Zouden we er niet veel opener over moeten zijn in onze relaties, in vriendengroepen en in de kerk? Juist omdat we hier allemaal in meerdere of mindere mate mee te maken hebben, want de verleiding en het aanbod zijn overal.

Voor veel mensen is vreemdgaan iets dat hun lijkt te overkomen en waar ze vervolgens in verstrikt raken. Dat is natuurlijk niet helemaal zo. Het is eerder een aaneenschakeling van kleine keuzemomenten. Kiezen vóór dat fijne gevoel, waarbij allerlei beloningsgebieden in ons brein actief worden, óf dit fijne gevoel afwijzen en trouw blijven aan jezelf en de ander. Welke kant valt deze keuze op? Niet heel verrassend bleek uit een ander onderzoek dat de mate van impulscontrole een grote rol speelt bij vreemdgaan. Dit onderzoek beschrijft impulscontrole als een aangeboren persoonlijkheidskenmerk, dat uiteraard beïnvloed kan worden door stress, vermoeidheid of alcohol. De Bijbel beschrijft dit kenmerk ook, maar dan als vrucht van de Geest.

Ik denk dat er in deze tijd, vol prikkels en overvloed, meer dan ooit van ons gevraagd wordt om onze hartstochten en begeerten te kruisigen. Daarvoor is het wel nodig dat we weten wat onze hartstochten en begeerten zijn. Soms is het zo dat je iemand tegenkomt die precies datgene in jou naar boven haalt wat je je eerder niet bewust was. Dat kan seksuele opwinding zijn, maar ook het gevoel ineens weer écht gezien te worden. Het kan een positieve afleiding zijn van je problemen, maar ook een groeiend ego bij het helpen van iemand in problemen. Het is belangrijk om deze begeerten eerlijk onder ogen te zien en ze niet weg te duwen. Ze zijn ook niet altijd per se fout. Het begint met accepteren en leren verdragen dat ze er zijn. Zonder dat iemand anders (je man, je vrouw of jouw verleiding) deze behoefte zou moeten vervullen. Breng ze in de eerste plaats bij het kruis en bid of je ze daar mag laten. Probeer er ook zoveel mogelijk over te praten, juist binnen je huidige relatie. Vaak blijkt het gesprek over de kern van je behoefte een sleutel tot het opnieuw vinden van elkaar. Confrontatie met jezelf is niet altijd gemakkelijk. Zoek dan ook tijdig hulp als je er niet uitkomt.

De auteur is relatiehulpverlener bij Stichting De Vluchtheuvel.