”Ruimte voor Levende Rivieren” is een pleidooi voor grootschalig natuurherstel langs de Rijn, Waal, Maas en IJssel. „Als alle uiterwaarden tot natuur worden omgevormd, is dat niet alleen goed voor de soortenrijkdom van dieren en planten, maar ook voor de vergroting van de waterveiligheid en wandelmogelijkheden”, stelt het WNF, met steun van de ANWB, Sportvisserij Nederland, Natuurmonumenten en de provinciale landschappen.

Opvallend is dat het WNF een wissel omzet in de strikte scheiding tussen landbouw en natuur. „Er zijn volop mogelijkheden om meer riviernatuur te combineren met de transitie waarin de landbouw verkeert”, zegt Bas Roels, teamcoördinator bij WNF. „Wij zien een belangrijke rol voor natuurpositieve agrariërs.”

De afgelopen jaren verkondigde het WNF een visie op riviernatuur waarin geen plek meer was voor boeren. Volgens berekeningen van het WNF is nu 41 procent van de uiterwaarden van de grote rivieren natuurgebied. Een derde van de uiterwaarden is in gebruik bij de gangbare landbouw. Het WNF vindt niet langer dat boeren uit de uiterwaarden moeten worden verbannen vanwege natuurplannen. Roels noemt boeren en natuurbeheerders nu „partners” in het bewerkstelligen van een natuurlijker riviersysteem. „Ons pleidooi is meer samenwerking te zoeken met agrarische natuurverenigingen bij het beheer van extensieve graslanden, ruigten en struwelen. Ook kunnen boeren worden ingezet in het natuurbeheer. Dat levert een aantrekkelijk landschap op met veel variatie.”

Natuurinclusief

Het WNF adviseert het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat –beheerder van veel uiterwaarden– om samenwerking te zoeken met boeren die willen omschakelen naar natuurinclusieve landbouw. Roels: „Denk aan specifieke pachtvoorwaarden voor grote stukken land tegen een lagere pachtprijs, tot het opstellen van beheercontracten met een lange looptijd van twaalf jaar, zodat bedrijfseconomische zekerheid wordt geborgd.”

Collectief Rivierenland is koploper in agrarisch natuurbeheer langs de grote rivieren. Het collectief is een boerencoöperatie die bestaat uit zes agrarische natuurverenigingen. Ze beheren in totaal 1100 hectare natuurlijk grasland in de uiterwaarden langs de Maas in Gelderland, langs de Waal en de langs IJssel van Arnhem tot aan Rheden.

Bloeiende hooilanden

De directeur van Collectief Rivierenland, Hermen Vreugdenhil uit het Noord-Brabantse Nieuwendijk, is blij met de nieuwe koers van het WNF voor agrarisch natuurbeheer langs de rivieren. „De koe hoort in de uiterwaarden met bloeiende hooilanden en de veldleeuwerik. We pakken de handschoen graag op om samen met onze boeren hier invulling aan te geven.”

Vreugdenhil merkt nog wel terughoudendheid bij de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. „Wij helpen de verantwoordelijke ministeries graag met het nemen van een actieve rol en meerjarige beheerovereenkomsten. Wij laten in de praktijk nu al zien dat riviernatuur goed kan samengaan met beheerafspraken met lokale boeren en Gelders vee. Met uitgekiend begrazingsbeheer versterken we de natuur in de uiterwaarden.”