Jodenster van VN-ambassadeur Israël roept verdeelde reacties op
Het dragen van een Jodenster door de Israëlische ambassadeur bij de VN roept gemengde gevoelens op. „Nooit doen.”
De actie is opvallend. Gilad Erdan, de Israëlische vertegenwoordiger in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VN), spelde maandag tijdens zijn toespraak een Jodenster op zijn colbert. Ook zijn medewerkers droegen een gele ster met de tekst ”nooit meer”. Erdan verklaarde de ster pas af te willen doen als de Veiligheidsraad „de wreedheden van Hamas veroordeelt en de onmiddellijke vrijlating van gijzelaars eist”.
„Sommigen van u hebben de laatste tachtig jaar niets geleerd. Sommigen van u zijn vergeten waarom dit orgaan is opgericht”, zei Erdan tegen de aanwezigen in de Veiligheidsraad. Ook noemde de ambassadeur Hamas herhaaldelijk nazi’s en maakte hij een vergelijking met nazi-Duitsland. „Ze hebben een ideologie met elkaar gemeen om Joden uit te roeien.”
Erdan herhaalde het standpunt van de Israëlische regering dat een staakt-het-vuren „uiteindelijk vraagt dat Israël zijn handen op de rug bindt en de grip van Hamas op Gaza in stand houdt”.
De ambassadeur wees erop dat de Veiligheidsraad stil is gebleven nadat Hamas op 7 oktober meer dan 1400 Israëliërs vermoordde en 240 mensen gijzelde. De Veiligheidsraad heeft tot nu toe geen enkele resolutie over het conflict aangenomen, omdat er verdeeldheid is over een staakt-het-vuren en over het afkeuren van de gruwelijke aanval van Hamas en de reactie van Israël daarop.
Afkeuring
De voorzitter van Yad Vashem, de Israëlische overheidsorganisatie die wereldwijd de herinnering aan de Holocaust in leven houdt, is niet te spreken over de actie van VN-ambassadeur Erdan. „Wij vonden het jammer om te zien dat de leden van de Israëlische delegatie bij de VN een gele patch droegen”, zegt Yad Vashem-voorzitter Dan Dayan op sociale media. „Deze daad onteert zowel de slachtoffers van de Holocaust als de staat Israël.” De Jodenster symboliseert volgens hem „de hulpeloosheid van het Joodse volk en het overgeleverd zijn aan anderen. Vandaag hebben we een onafhankelijk land en een sterk leger. Wij zijn meesters over ons lot.”
Vertwijfeling
Het opspelden van de Jodenster door de Israëlische VN-ambassadeur roept ook in Nederland gemengde gevoelens op. „Nooit doen”, reageert prof. Emile Schrijver, directeur van het Joods Cultureel Kwartier, waaronder het Joods Museum en het Nationaal Holocaustmuseum. De Jodenster staat symbool voor de moord op miljoenen Joden tijdens de Holocaust.
Tegelijk is de actie „verklaarbaar”, zegt Schrijver, bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). „Het dragen van de Jodenster bij de VN is een uiting van de vertwijfeling in de Israëlische maatschappij na 7 oktober, de eerste en grootste antisemitische lynchpartij na de Tweede Wereldoorlog. Daarom begrijp ik wel waar het gebruik van de ster vandaan komt.”
Hand overspeeld
Israëlische diplomaten hebben hun hand overspeeld met het dragen van de Jodenster, analyseert Bart Wallet, hoogleraar Joodse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). „Joodse intellectuelen nemen afstand van deze actie. Not in my name, zeggen ze. De diplomaten verliezen daarmee een deel van hun achterban.”
Wallet noemt het „veelzeggend” dat Yad Vashem de Israëlische diplomaten bij de VN terugfluit om het dragen van de Jodenster. „Alles wat in Israël met de Holocaust heeft te maken, gaat altijd eerst langs Yad Vashem”, legt Wallet uit. „Dat is hier duidelijk niet gebeurd. Nu kritiseert de ene overheidsinstelling de andere overheidsinstelling.”
De Israëlische VN-ambassadeur wil volgens Wallet met zijn aanpak communiceren dat Israël alleen staat na de barbaarse aanvallen van Hamas op 7 oktober. De VN heeft bijvoorbeeld een resolutie aangenomen waarin Israël wordt opgeroepen tot een staakt-het-vuren, zonder dat de aanvallen van Hamas worden veroordeeld en de terreurgroep wordt opgeroepen gijzelaars vrij te laten.
Bovendien heeft Israël eind vorige week een forse aanvaring gehad met VN-secretaris-generaal Antonio Guterres. De terreuraanval van Hamas komt niet uit de lucht vallen, maar is – volgens de VN-baas– een gevolg van 56 jaar lange „verstikkende bezetting” van de Palestijnen. Guterres noemt daarbij Israël niet bij naam. De Joodse staat verwijt de VN-baas hiermee terreur goed te praten.
Zoektocht
Israël is bezig met een „zoektocht” om de aanvallen van 7 oktober te begrijpen, legt Wallet uit. „Daarbij worden vergelijkingen gemaakt tussen 7 oktober en nine-eleven, tussen Hamas en IS, maar nu ook met de Holocaust.”
De vergelijking gaat mank, analyseert de hoogleraar. „De Joden vóór en in de Holocaust zijn niet te vergelijken met de Joden uit Israël. De laatsten hebben een eigen staat en een sterk leger om zich te verdedigen.” Voor Wallet is het daarom duidelijk. „Als een vergelijking mank gaat, moet je hem niet gebruiken.”
Rony Naftaniël reageert vergelijkbaar. „De gele Jodenster van Israël’s ambassadeur bij de VN is een ‘overstatement’. De brute, wrede Hamas slachting op 7 oktober vertoont gelijkenissen met de Einsatztroepen van de nazi’s, maar Joden zijn niet langer weerloos, wat elke dag door Israël bewezen wordt”, zegt de oud-directeur van het Centrum voor Informatie en Documentatie (CIDI) en oud-voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO) op X.
Corona
Misbruik van de Jodenster komt niet van de lucht vallen. Tijdens de corona-epidemie gebruikten critici van het overheidsbeleid het Holocaustsymbool om de verschrikkingen van avondklok en vaccinatieprogramma’s te bekritiseren.
