In opdracht van het kabinet heeft de commissie het sociaal minimum tegen het licht gehouden. De commissie stelt dat veel burgers verdwalen in een „doolhof” aan regelingen. Zowel landelijk als lokaal zijn er allerlei verschillende tegemoetkomingen beschikbaar. Die zijn er bovendien vaak op gericht om mensen zo gericht mogelijk te hulp te schieten. Het geheel moet eenvoudiger, luidt daarom het advies.

Het Rijk zou daarbij meer zelf moeten oplossen en minder moeten leunen op gemeenten, vindt de commissie. De afgelopen jaren hebben gemeenten juist steeds meer taken op het gebied van armoedebeleid op hun bord gekregen. Zij kregen daarbij veel vrijheid in de uitvoering, waardoor de plaats waar iemand woont hem soms wel honderden euro’s kan schelen.

Dat verschil ervaren mensen als onrechtvaardig, stelt de commissie, die dan ook adviseert de „balans” tussen Rijk en gemeenten te herstellen. Landelijke regelingen zouden voor het merendeel van de mensen toereikend moeten zijn.

Wildgroei

Door de huidige wildgroei aan regelingen weten veel mensen niet eens van welke hulp zij gebruik kunnen maken, hoe en waar zij die moeten aanvragen en welke voorwaarden daarvoor gelden.

Het onwenselijke gevolg daarvan, stelt de commissie, is dat veel huishoudens niet de inkomensondersteuning krijgen die zij nodig hebben en waar zij ook recht op hebben.

Dat burgers de regels niet goed begrijpen –„en redelijkerwijs valt dat ook niet van mensen te verwachten”– leidt er volgens de commissie ook toe dat zij overvallen worden door terugvorderingen. Een ander gevolg is dat mensen belangrijke keuzes voor zich uitschuiven of zelfs helemaal niet maken, omdat zij de gevolgen voor hun inkomen niet kunnen overzien.

De commissie stelt verder vast dat het beleid van de afgelopen jaren er vooral op is gericht om mensen aan het werk te krijgen. Met strenge voorwaarden voor een uitkering wordt niet werken bestraft. Dergelijke „negatieve prikkels” kunnen evenwel ook stress en onzekerheid veroorzaken en zijn daarom „niet altijd verstandig”, stelt de commissie. Er wordt te makkelijk van uitgegaan dat iedereen kan werken. Dat is geen „realistisch mensbeeld”.

Het is het tweede en laatste advies dat de commissie uitbrengt. Voor de zomer concludeerde zij al dat het bedrag dat nu gezien wordt als het bestaansminimum voor veel mensen niet voldoende is om te kunnen meedoen in de maatschappij. Arme gezinnen komen tot wel honderden euro’s per maand tekort. Om daar wat aan te doen zouden in ieder geval het minimumloon en de bijstand omhoog moeten, was een van de aanbevelingen.